Leiderschap en een open samenleving?

Diversiteit is populair in publicaties over management en organisatie. Dat diversiteit niet alleen iets van deze tijd is laat Russell Shorto zien in zijn boek over het ontstaan van Manhattan. Hij laat zien dat het open karakter van de Nederlandse samenleving aan de wieg stond van de huidige Amerikaanse samenleving.

Het ontstaan van Manhattan
Een paar jaar geleden kreeg ik met Sinterklaas vieren een mooi cadeau. Het was een boek. Het boek draagt de titel ”The Island at the Center of the World”. In het boek wordt verteld over het ontstaan van Nederlands Manhattan en hoe die inmiddels vergeten kolonie het huidige Amerika schiep. Het boek is geschreven door Russel Shorto, schrijver, historicus en journalist. Hij begint zijn verhaal in de tweede helft van de 16e eeuw met de ontmoetingen tussen de Engelse humanist en wetenschapper John Dee en de Nederlanders Gemma Frisius en Gerhard Kremer (Mercator). Ze ontmoeten elkaar op de universiteit van Leuven.

Een broedplaats
Die universiteit was een broedplaats van innovatie en creativiteit aan het einde van die eeuw. John Dee ging naar Leuven om daar te zoeken wat hij in het Engeland van die tijd niet vond. In de Nederlanden was de diversiteit veel groter en was er ook veel meer sprake van wat we nu zelfsturing zouden noemen. Het centrale gezag had daar moeite mee.  Zo las ik dat Gerhard Mercator in 1544, samen met een grote groep andere sympathisanten van de leer van Luther, door de Inquisitie werden opgepakt en opgesloten. Mercator ontsprong de dans. maar Antonia van Roesmaele en Katelijn Metsys, twee vrouwen die ook gearresteerd waren, werden levend begraven.(Maria Jacques schreef daar de roman “De schreeuw van Katelijn” over).

Meer mogelijk
Deze gebeurtenissen laten zien dat in de Nederlanden veel meer mogelijk was dan in de andere landen van Europa in die tijd. Vrouwen konden zich laten horen en ook de verschillen tussen arm en rijk waren niet groot. De hiervoor genoemde Gemma Frisius kwam uit een arm gezin in de buurt van Dokkum, maar kon het schoppen tot hoogleraar in de wiskunde aan de universiteit van Leuven, Hij gaf les aan Karel V.
Mensen namen zelf verantwoordelijkheid, zochten elkaar op, namen initiatief en stonden open voor anderen. En ze werkten hard. Russel Shorto ziet deze open opstelling in de Nederlanden van die tijd als de oorsprong wat nu New York is.

Geen grote leiders
Shorto benadrukt de verschillen tussen de Nederlanden en de andere Europese grootmachten van die tijd, waar hiërarchie en éénvormigheid  ervoor zorgen dat er weinig innovatie is en er van alles over het hoofd werd gezien. Men volgt gebaande wegen of wil zelfs terug naar wat vroeger was. Dat blijkt uit de berechting van Antonia Roesmaele en Katelijn Metsys.
Shorto beschrijft in zijn boek niet de grote leiders, die kwamen, zagen en overwonnen. Integendeel, hij beschrijft steeds situaties waarin mensen met elkaar, gedreven door idealen, nieuwe initiatieven ontplooien. Henry Hudson, die de Nederlandse kolonie op Manhattan stichtte, deed dat voor een gezelschap Nederlandse ondernemers, waar hij mee in contact kwam nadat de Engelse overheid geen brood meer zag in zijn plannen.

Diversiteit
In de Harvard Business Review van 4 december 2016 wordt een artikel gewijd aan de resultaten van een onderzoek van McKinsey . In dat artikel word het belang van diversiteit uitgelegd. Diverse teams hebben meer oog voor de feiten, ze gaan er zorgvuldiger mee om, en ze zijn innovatief. De geschiedenis die Shorto beschrijft is er het levende bewijs van.
We hebben het echter vaak ook moeilijk met diversiteit. In een artikel van Lisa Burrell in de Harvard Business Review van juli-augustus van dat jaar beschrijft zij hoe dat komt. Ze komt tot de conclusie dat het belangrijk is organisaties zo in te richten dat er ruimte is voor diversiteit. Die ruimte was er in de Nederlanden van de 16e en de 17e eeuw, wij danken er onze Gouden Eeuw aan, zegt Shorto.  Zorg voor democratische structuren en democratische besluitvorming. Zorg voor leidinggevenden, die daar de nadruk op leggen.
Dat zijn niet de charismatische leiders, die ervoor zorgen dat mensen volgen en zelf niet nadenken. Ze zijn de architecten, zoals ze beschreven worden in het artikel van Marcus Buckingham over schoolleiders, die wel resultaten behalen.
Het is goed het boek van Shorto in deze turbulente tijden te lezen en je er nog eens goed bewust van te worden waar Nederland haar welvaart aan te danken heeft.

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/