Meningsverschillen, wat doe je ermee?

Feedback geven
Tijdens een bijeenkomst van de Nederlandse Foundation for Management development stelde Clare Neal dat het ontwikkelen van de vaardigheid feedback geven bij Phillips veel aandacht vroeg. Het was voor de mensen, die coaching vaardigheden wilden ontwikkelen moeilijk om die vaardigheid onder de knie te krijgen. Dat leek bij de deelnemers aan de bijeenkomst soms ook het geval te zijn. Voor mij   bleek dat uit de vragen rond het samen kunnen gaan van coachen en managen. Dat werd als moeilijk gezien omdat je als manager soms moet zeggen waar het op staat, dat je grenzen moet kunnen aangeven dat je eisen moet kunnen stellen.

Coachen en managen?
En hoe moest je dat nou met coachen combineren? Het is lastig om het met iemand oneens te zijn en vooral om daar met iemand over dat verschil van mening te communiceren. Wij merken dat vaak in ons werk, aanspreken wordt moeilijk gevonden en aangesproken worden is ook heel lastig. Hiërarchie speelt daar zeker een rol in. Mensen vinden vaak dat de baas maar aan moet spreken, die wordt er per slot van rekening voor betaald. Bazen denken regelmatig dat aanspreken tot gevolg zal hebben dat hun relatie met een medewerker daar slechter door zal worden. Ze klagen trouwens ook vaak dat hun mensen elkaar niet aanspreken en geen feedback geven. ‘Er heerst teveel een familiecultuur’, wordt er dan gezegd. ‘Probeer er maar een professionele cultuur van te maken’.  Je baas aanspreken ook al lastig. En als je praat over zelfsturende teams komt ook regelmatig de vraag om de hoek; ‘ja, maar wie spreekt er dan aan als het niet goed gaat? Aanspreken lijk dan op de hete aardappel, die je het liefste aan een ander doorgeeft.

Verschil van mening
In dit verband trof een artikel in de New York Times van 24 september 2017 mij. Het is geschreven door Bret Stephens (journalist en in 2012 winnaar van de Pulitzer Prize). Het artikel is de tekst van een lezing die hij op 23 september van dit jaar in Sydney uitsprak. Het artikel draagt als titel; ’The dying art of disagreement’. ’ De stervende kunst van het met elkaar van mening verschillen’. Volgens Stephens zijn we daar de laatste decennia steeds slechter in geworden en hij maakt zich daar grote zorgen over.

Oorzaken
Hij onderkent een aantal oorzaken, zoals het feit dat mensen tegenwoordig samenleven met gelijkgestemden, ze wonen bij elkaar, ze gaan naar dezelfde scholen, delen vakantiebestemmingen  en ga zo maar door. De andere oorzaak is het onderwijs. Onderwijs waar we vooraf vastgestelde  competenties onder de knie moeten krijgen.

Ander onderwijs
Dat onderwijs verschilt van het onderwijs wat hij decennia geleden volgde. Hij moest boeken lezen, veel boeken en ontdekken dat er tegenover elk idee een ander idee bestond.
Een idee dat er lijnrecht tegenover stond. Je moest je ergens echt in verdiepen en op zoek gaan naar wat die andere opvatting of dat andere idee nou precies inhield. Zo leerde vooral goed onderzoeken, vragen stellen en je ergens goed in verdiepen. En al die aan elkaar tegengestelde opvattingen en ideeën  waren niet erg juist de confrontatie tussen de ideeën hielp je om te komen tot nieuwe ideeën, tot nieuwe oplossingen.

Respect
Daar was echter wel voor nodig dat je bereid was naar de ander te luisteren en respect te hebben voor die ander. Het is belangrijk je open te stellen voor wat de ander te vertellen heeft en het is goed je zo open te stellen dat er ook bereidheid is om je door de ander te laten beïnvloeden. Stephens laat zien hoe Homerus en Socrates met elkaar van mening verschilden en Aristotoles en Plato ook, de filosofen Locke en Hobbes ook en Rouseau weer met die beiden en Nietsche met iedereen en Witgenstein vooral met zichzelf.

Vooruitgang
Die meningsverschillen helpen ons vooruit, doen een beroep op onze creativiteit. In een samenleving waarin je door elkaar woont, ontwikkeld zich dat automatisch maar als je alleen met gelijkgestemden bent ontwikkel je die kunst niet meer.

Kunst ontwikkelen
Ook in organisaties is die kunst belangrijk. Je leert van verschillen. Het waarnemen en constructief hanteren  van verschillen leidt tot innovatie. Het is de moeite waard daar in je organisatie ruimte voor te maken. Als je te lang wacht met het in gesprek gaan over die verschillen, als je de dialoog uitstelt, als je je niet verdiept in wat de ander je te vertellen heeft maar je vooral concentreert op je eigen boosheid, teleurstelling en zorgen, dan wordt aanspreken vanzelf vervelend. Dan voelen mensen zich in hun eer aangetast, beledigd en ga zo maar door.

Open staan
Stephens schetst in zijn artikel hoe op Amerikaanse universiteiten tegenwoordig andere meningen verboden worden en dat is erg slecht voor de ontwikkeling van de democratie. Tegenspraak moet je niet wegstoppen maar juist opzoeken. Voor je organisatie betekent dat open staan voor de mensen met wie je werkt, geïnteresseerd zijn in hun opvattingen en daar met elkaar over in gesprek gaan. Zo kunnen nieuwe ideeën ontstaan en zich ontwikkelen en zo zorg je ervoor dat je niet voor verrassingen komt te staan. Verrassingen, die je dwingen iemand terecht te wijzen omdat ze zich niet aan afspraken houden of iets doen wat ver afstaan van wat gewoon is in je organisatie.

Niet de man
Het is nodig dat we leren hoe we met elkaar van mening kunnen verschillen en er ook van leren. Het betekent niet de man spelen maar de bal. En daar gaat het vaak fout. We ontwikkelen een moraal oordeel ten aanzien van degene met wie we van oordeel verschillen en dat oordeel wordt scherper zolang we het gesprek uit de weg gaan. Tenslotte kunnen we de ander alleen nog maar  als vijand zien en in diens mening of opvatting zijn we niet meer geïnteresseerd.  Het is belangrijk om te voorkomen dat dat oordeel zich kan ontwikkelen.

Evenwaardig
Medewerkers zijn ook mensen net zoals jij en ze zijn evenveel waard. Ontdek wat ze denken en hoe ze tegen dingen aankijken. Niet via een enquête maar gewoon door ze op te zoeken en het ze te vragen. Zorg ervoor dat je collega leidinggevenden dat ook doen. Zo ontstaat een cultuur waarin de kunst van het elkaar tegenspreken nieuw leven wordt ingeblazen.

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/