De bescheiden leider

Je hoeft de krant maar open te slaan of naar het nieuws te luisteren of het gaat over leiderschapscrisis.

Crisis
Je hoeft de krant maar open te slaan of naar het nieuws te luisteren of het gaat over een crisis in leiderschap. Regelmatig stellen deskundigen en commentatoren vast dat er sprake is van dat het ons ontbreekt aan krachtdadig leiderschap. In Nederland spreken we daar al sinds het eerste kabinet Balkenende over. In Europa sinds de invoering van de Euro en bij bij achterblijvende omzetten in het bedrijfsleven  is het inmiddels ook een slepend onderwerp geworden.

Het is een kwestie om je tanden op stuk te bijten. Wij pretenderen wel iets over leiderschap te kunnen zeggen maar om deze vraagstukken loop ik het liefst met een grote boog heen.

Complex
Toch vind ik dat we als centrum voor excellent leiderschap hier ook onze mond over open moeten doen. Al was het alleen maar om te zeggen dat we deze kwestie heel complex vinden.

We kunnen natuurlijk met anderen mee praten. En zeggen dat het ontbreekt aan visie, dat het ontbreekt aan krachtdadig optreden, dat het ontbreekt aan knopen doorhakken. Dat iemand de leiding moet nemen en ga zo maar door. En het zal ook wel kloppen dat het daaraan ontbreekt maar wat zou er gebeuren als het daar niet aan ontbrak? Zouden we daar blij van worden?

Als we eens beginnen bij het voorbeeld, Rusland. Poetin kan je een visie niet ontzeggen, hij hakt ook knopen door en daadkracht is hem ook niet vreemd en toch, wordt het nu zoveel beter? Nee, het blijft gedoe.

Waar geef je leiding aan?
De vraag is waar de leider leiding aan geeft. Lost de leider een economische crisis op of is de leider bezig met zaken die op een totaal ander niveau liggen. Wat is eenheid in Europa, hoe kom je tot eenheid. Het komen tot eenheid in Europa is in de afgelopen 1000 jaar, diverse malen geprobeerd. En je kunt Karel de Grote, Karel de V en Napoleon geen visie, daadkracht en leiderschap ontzeggen maar hebben zij de eenheid gebracht waar ze zo hartstochtelijk naar streefden?

Nee, kennelijk heeft leiderschap, nodig om tot eenheid te komen, andere kenmerken. Mintzberg (1978) onderscheidt een aantal coördinatiemechanismen in organisaties. Het mechanisme directe aansturing, wat op het eerste oog het meeste lijkt op krachtdadig optreden en knopen doorhakken is zeer geschikt om toe te passen in een niet zo complexe organisatie in een stabiele éénduidige omgeving.

Als de organisatie complex is en de omgeving is dynamisch en meerduidig dan is onderlinge afstemming het aangewezen mechanisme. Als je er door die bril naar kijkt dan doen de Europesche regeringsleiders het zo gek nog niet, want daar werken ze hard aan.

Co….. (gedeeld)
Otto Scharmer schetst, in zijn theorie Leading from the future, ook een werkwijze, gebaseerd op onderlinge afstemming. In die werkwijze staat het voorvoegsel co centraal. Co-intiating, Co-sensing, Presencing, Co-creating en Co-evolving. Steeds nadruk op het samen dus.

Daarbij is Presencing, verbinden met de bron van inspiratie. Ik denk dat die bron van inspiratie meer ligt bij Erasmus, bij Hugo de Groot, bij Rousseau, bij Goethe en anderen dan bij de grote vorsten en veldheren uit onze geschiedenis.

De leider die dat proces van onderlinge afstemming vorm geeft, is de bescheiden leider, die Willem Verhoeven in zijn boek De bescheiden leider beschrijft.