Wanneer werd jij volwassen?

In onze complexe en voortdurend veranderende wereld is het belangrijk als mensen zelf keuzes kunnen maken en beslissingen kunnen nemen. We noemen dat ook wel volwassenheid of zelfsturend zijn. De vaardigheid daartoe kun je oefenen. Mensen die leidinggeven spelen een essentiële rol in de ontwikkeling van die vaardigheid.

Volwassen worden
Ik weet het moment nog precies, zei ze tegen me. Ik kan me nog exact herinneren wanneer ik volwassen werd. Nee, ze had het niet over haar 18e of haar 21e verjaardag maar over het moment dat ze vanuit haar eigen overtuiging, zonder er lang over te moeten nadenken, zonder instemming te zoeken bij de mensen om haar heen, de beslissing nam om een grote reis te gaan maken om iemand te helpen die in de problemen was gekomen. Ze wist dat het goed was en ze wist dat de mensen om haar heen de verantwoordelijkheid zouden nemen om al die dingen op te pakken, die zij uit haar handen moest laten vallen. Ze werd volwassen op het moment dat ze zelf wist wat het belangrijkste was en welke keuze ze daarin moest maken.

Zelfsturing
Toen ik haar verhaal hoorde dacht ik, dat is nu zelfsturing en we spraken daar samen over. Hoe belangrijk het is om zelfsturend te zijn en hoe je vaak eerder belemmerd wordt door je omgeving en door jezelf om zelfsturend te worden. Je wordt over het algemeen opgevoed met toestemming moeten vragen en volgens de regels leven. In haar geval waren er geen regels geweest. Daar kon ze niet op terugvallen. Nee, er waren waarden, overtuigingen en gevoelens geweest waartussen ze zelf een afweging had gemaakt om tot haar keuze te komen. Ze zei dat dat het moment was dat haar stap naar volwassenheid markeerde. We spraken er nog over door en ik probeerde me te herinneren wanneer voor mij dat moment gekomen was, of moest het nog komen. Ik kon mij wel momenten herinneren. Maar zo’n moment wat zo duidelijk markeerde waar de stap naar de volwassenheid lag kon ik mij niet precies voor de geest halen.

Mijn moment
En nu ik aan het schrijven ben komt er wel een ander moment bij mij boven. Het moment waarop ik besloot om na een lang proces van naar Indonesië willen vertrekken maar niet kunnen vertrekken, een proces dat uiteindelijk vier jaar duurde, net zes weken nadat ik een managementpositie bij de PTT had aanvaard. Een positie, waar ik blij mee was, maar ik besloot om toch weg te gaan en toch mijn ontslag weer in te dienen. En ik herinner mij nog iets en dat is de rol die mijn toenmalige  baas daarin speelde. Hij was in die tijd directeur sociale zaken van de Post, hij had me weer de PTT ingepraat en ik was hem daar dankbaar voor. En op een zomeravond belde ik hem om te vertellen dat het visum voor Indonesië waar ik vier jaar op gewacht had, en waarin we helemaal niet meer geloofden, toch gekomen was. Ik had het die dag gehoord en wist niet wat ik doen moest. Ik belde mijn baas om dat te vertellen en ook om te vertellen dat ik besloten had om op mijn post te blijven, om hem te vertellen dat ik loyaal aan hem was en dat ik later nog wel eens een keer naar Indonesië kon gaan.

Vragen
Hij vroeg me hoe belangrijk het gaan werken in Indonesië voor me was, en hij vroeg me hoe vaak ik die kans nog zou krijgen. Hij vertelde me over zijn eigen ervaringen met werken in Egypte, hoe belangrijk dat voor hem was geweest. En toen wist ik het zeker. In plaats van te vertellen dat ik bleef vertelde ik dat ik mijn ontslag weer nam en hij had er alle begrip voor. Vijf jaar later liet hij me ook weer terugkomen bij de Post.

Geen adviezen
Hij was een baas die leiderschap liet zien dat mensen zelfsturend maakte. Hij dacht niet voor mensen, hij liet mensen zelf nadenken en leerde hen zo om eigen keuzes te maken. Hij voldeed daarmee aan de derde voorwaarde die Scott DeRue noemt bij leren in een organisatie. Dat is totaal ander leiderschap dan het leiderschap, dat bijvoorbeeld iemand als Donald Trump in de USA laat zien in zijn verkiezingscampagne. Zijn concurrent in de strijd om de Republikeinse nominatie vergeleek het recent met het leiderschap van een ouderwetse derde wereld dictator, die belooft dat hij de wereld wel zal redden als we het aan hem overlaten. In onze complexe en voortdurend veranderende wereld hebben we mensen nodig die zelfsturend zijn, die volwassen zijn, die zelf de goede keuzes kunnen maken. Het is de belangrijkste verantwoordelijkheid van leiders om zich daaraan te wijden.