Vriendelijk leidinggeven

Er wordt nog vaak gepleit voor een stevige aanpak in leiding geven. Stevig is echter niet hetzelfde als resultaatgericht. Grof gedrag verwijderd je van je resulaten. Duidelijkheid en resultaatgerichtheid zijn wel van groot belang maar daar kan je prima vriendelijk vorm aan geven.

Te vriendelijk
In 1990 had ik een gesprek met de toenmalige directeur van het postdistrict Groningen. Ik had op voorstel van de directeur sociale zaken post, een afspraak met hem gemaakt om over de functie hoofd personeelsdienst te praten. Er moest veel gebeuren. Het was het begin van de privatisering. Er moest een nieuwe bedrijfscultuur komen. Er moest afscheid genomen van het ambtelijke, er moest worden samengevoegd en afgesplitst, kortom ingrijpende structuur en cultuurveranderingen. Na ons gesprek luidde zijn oordeel over mij: “veel te vriendelijk”. Met vriendelijkheid kon je niet veel beginnen. Dat was wel op z’n plaats in een kerkelijke organisatie in een ver vreemd land en daar had ik er net een paar jaar opzitten. Te vriendelijk, dat paste niet. Er was een harde zakelijke aanpak nodig. In 2000 hoorde ik van mijn toenmalige baas, dat ik veel te Javaans was. Ik was te rustig, ik rende niet zo enthousiast mee in de uitvoering van KPN nieuw. Terwijl, die organisatie moest worden ingevoerd en op gang gebracht om KPN haar dominante rol in de telefoonmarkt, te blijvend te laten spelen.

Stevig ingrijpen
Vriendelijk was niet iets paste bij een manager en al helemaal niet in een tijd dat er stevig ingegrepen moest worden. Op het eerste gezicht passen vriendelijkheid en stevigheid of vriendelijkheid en daadkracht kennelijk niet bij elkaar. Een jaar geleden kreeg ik dat nog eens bevestigd in een gesprek met iemand die ik ken. Hij was net aangesteld als directeur bij een grote consultant. Hij ging daar orde op zaken stellen, eens even opruiming houden onder al die bankzitters want die brachten het bedrijf aan de rand van de afgrond. Nee, hij hield niet van als die softe praatjes. Hij hield van een harde aanpak, sterker nog hij was gevraagd om z’n onbehouwen stijl. En passant vertelde hij me ook nog even over z’’n vorige werkgevers, die allen niet deugden en zijn talenten over het hoofd hadden gezien. De hele avond heeft hij mij niet gevraagd wat ik deed of waar ik mee bezig was. Daar had hij kennelijk geen interesse in.

Een harde manager
Hoewel tegenwoordig de softe kanten van leiding geven veel meer aandacht krijgen kiezen bedrijven als het erop aan komt graag voor een harde manager.
In zijn artikel “The great intimidators” in de Harvard Buisness Review van februari 2006 beschrijft Rodrick M. Kramer het belang van stevige, harde leidinggevenden. Hij beschrijft wie er met een zakelijke en harde aanpak succes hadden. Hij laat echter op het zelfde moment een duidelijke waarschuwing horen. Harde managers, die succesvol zijn, zijn zeker geen bullies. Ze spelen niet op de man maar op de bal. In dat op de bal spelen zijn ze niet altijd even fijnzinnig. In een artikel in de Wall Street Journal van 19 november 2007, presenteren drie hoogleraren van de universiteit van Chicago soortgelijke resultaten. Als je beter leest zie je dat het ook daar niet gaat om gewoon ruw en grof gedrag maar om het stevig en helder zijn als het om de te bereiken resultaten gaat.

Slapheid en vaagheid
Daar zit de crux, het probleem zit niet in de vriendelijkheid. Vriendelijkheid is uitstekend. Een probleem zijn slapheid, vaagheid, besluiteloosheid maar die moeten niet verward worden of gezien worden als “zachte” managementskills. Net zo goed moeten onbeleefdheid, grofheid en ruw gedag niet verward worden met resultaatgerichtheid of met zogenaamde “harde” managementskills.

Heldere visie
Waar het om gaat is een heldere visie en de moed en de bereidheid te werken aan het realiseren van die visie. Dat betekent, er afspraken met mensen over maken. Geen vage afspraken over intenties maar heldere SMART geformuleerde afspraken. Het betekent dat je de moed en de vaardigheid moet hebben om aan te spreken. Omdat mensen in zulke situaties weleens om goed gedrag verlegen zitten krijgt dat gedrag weleens onaangename trekjes. Heb je het echter goed in de vingers dan kan je uitstekend uit de voeten met vriendelijkheid. Het komt er op aan dat je voet bij stuk houdt, dat je vastberaden bent en dat kan gewoon heel vriendelijk.
De job, die ik kreeg nadat ik te vriendelijk was bevonden bracht mij in een situatie waarin krachtig gesaneerd moest worden. Veel mensen moesten gedwongen het bedrijf verlaten. Ik heb me vriendelijk van die taak gekweten. Het was voor veel mensen, die hun baan kwijt raakten erg verdrietig en daar konden ze best wat begrip en respect bij gebruiken. Ik kreeg regelmatig boosheid en onbegrip over me heen. Dat was niet fijn maar wel goed te begrijpen. Ook in die situaties ben ik met vriendelijkheid het verst gekomen.