Respect en succes

Als je mensen aanspreekt op wat ze kunnen en op de eigen verantwoordelijkheid komen de successen

Menselijk wrakhout
Zo ongemerkt verzamel ik interessante plekken waar ik ooit ben geweest.
Dan doel ik niet op mijn reizen en vakanties die mij ook naar vreemde en mooie oorden brachten. Het dagelijks werk brengt mij naar magazijnhallen, tbs-klinieken, directiekamers en zorginstellingen, om maar wat te noemen. Niet altijd voor iedereen gemakkelijk toegankelijke plekken.
Een tijdje geleden was ik op een paaz, de psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis. Niet helemaal nieuw, want ik was ooit al een als interimmer actief geweest in een aantal verpleeghuizen. Het leed hier was zo mogelijk nog groter. Ik had de kans om tussen een paar gesprekken door even mee te kijken. Hartverscheurend: anorexia, manisch-depressief, herstellend van een hersenoperatie getuige het verse litteken, iemand als een zombie volkomen van de wereld afgesloten. “Menselijk wrakhout dat hier aanspoelt”  ging er door me heen. Ik was in mijn eerdere ervaring al genezen van het sterk verouderde beeld van patiënten in witte jurken en gespierde verplegers in strenge witte pakken. Iedereen gewoon in zijn dagelijkse kloffie.

Een ander inzicht
Nu kreeg ik de kans om te genezen van het idee dat deze mensen met hun psychische problemen zielig zijn, niets kunnen. Natuurlijk, ze hebben zorg nodig. Ze kunnen niet alles zelf. Maar de manier waarop dat hier gaat maakte diepe indruk op mij. De stafleden die ik sprak vonden het volstrekt vanzelfsprekend dat, met oog voor de beperkingen, iedereen werd aangesproken op zijn eigen mogelijkheden en zijn verantwoordelijkheidsgevoel. Bij een andere zorginstelling waar ik bij betrokken ben zitten ze midden in dat proces van een soortgelijke visie tot leven brengen. Zorg hebben voor cliënten waarbij die eigen kracht niet alleen wordt aangesproken, maar ook verder ontwikkeld. Dat zag ik hier in levende lijve toegepast worden. Zonder enige uitzondering werd iedereen respectvol behandeld, gestimuleerd om actief te zijn op de punten waar dat nodig en zinvol was. Met tegelijkertijd een duidelijke structuur waar iedereen houvast aan heeft.

Verassend effect
Ga er maar aanstaan: iemand is er volstrekt van overtuigd dat hij zelf niets meer kan. En dan als verpleegkundige daar niet in mee gaan. Dat ook gewoon hardop zeggen. En vragen wat die ander zelf denkt te gaan doen. Om vervolgens bij een ontwijkend of halfslachtig antwoord meteen duidelijk te zijn: “nee, daar wil ik een afspraak over maken”. En zowaar, als die niet wordt nagekomen wordt er ook nog aangesproken. Ik vond, voorzover ik dat kan beoordelen, het effect verrassend. Mijn gesprekspartners vertelden dat hun cliënten zelfstandiger werden, initiatiefrijker en dat dit vervolgens doorgaans tot een opgaande spiraal leidde. Wat je met echt respect voor mensen, ongeacht hun situatie, toch kunt bereiken! Ik vond het opvallend met hoeveel plezier de verpleegkundigen temidden van al dat menselijk leed hun werk deden.

Onnodig moederen
Dat kwam door die spiraal, niet door onnodig moederen. En hoe de leiding heel bewust en met veel aandacht stuurde op deze respectvolle benadering. Zonder het te beseffen waren de mensen hier bezig met heel mooi coachend leidinggeven. En ik zeg bewust mensen en niet leidinggevenden. Iedereen hanteert dat als een succesvolle manier van met elkaar omgaan en werken. En ook al doen ze dat goed, ze willen toch nog beter.
Nou, dacht ik, als dat hier lukt met deze mensen die dus echt geen wrakhout zijn, dan moet dat toch overal lukken. Waarom is dat dan bij veel organisaties niet altijd zo? Zijn de leidinggevenden daar stiekem verplegers en hun medewerkers de patiënt die eigenlijk niet in staat is om zelfstandig en volwassen zijn eigen verantwoordelijkheid te nemen? 

Hoe kijk jij eigenlijk tegen je medewerkers aan? Laat jij je leiden door hun mogelijkheden in plaats van hun beperkingen? En hoe geef jij daar vorm aan?