Leiderschap tot ontwikkeling

Een karakter kun je niet veranderen. Dat is nu eenmaal zo. Je hoort het vaak in trainingen, maar is dat wel zo? Carol Dweck heeft in haar onderzoeken laten zien dat mensen een growth mindset kunnen hebben, een mindset, die ze helpt vooruit te komen in het leven. Of een fixed mindset, een mindset die zorgt voor stagnatie in ontwikkeling. Die mindset is niet het gevolg van erfelijke aanleg, maar het gevolg van interactie met de omgeving en dus te veranderen.

Toch gelijk
De onderwijzers en leraren die tegen mijn ouders zeiden ”hij kan beter z’n best doen” hadden toch gelijk. En als ik huilend mijn volgende onvoldoende voor Duits aan mijn ouders vertelde en daarbij de verklaring gaf dat ik het echt niet kon, had mijn vader gelijk met zijn commentaar ”Dirk, het is 10% inspiratie en 90% transpiratie”. Het was die transpiratie waartoe ik mijzelf niet zetten kon. Ik was veel te druk met dromen over door mij te verrichten heldendaden.  Dit weekend heb ik mij verdiept in het werk van Carol Dweck, een psychologe van Stanford. Dweck doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar motivatie en prestaties. Ze heeft zich in haar onderzoek gericht op de vraag hoe het komt dat sommige mensen doorzetten, hindernissen niet uit de weg gaan om resultaten te bereiken. En hoe andere mensen de moed gemakkelijk opgeven en juist niet tot resultaten komen. Dweck is daarbij niet over één nacht ijs gegaan, ze heeft haar onderzoeken in verschillende situaties herhaald.

Twee mindsets.
Dweck trekt uit haar onderzoeken de conclusie dat je bij mensen twee soorten “mindsets” aan kunt  treffen, een fixed mindset en een growth mindset. De fixed mindset zegt: het is nu eenmaal zo als het is, je kunt van een dubbeltje geen kwartje maken. En de growth mindset vertelt je dat je van krantenjongen miljonair kunt worden. Die mindset wordt in je hoofd ontwikkeld, vastgehouden en gekoesterd. Die mindset is steeds het resultaat van een gesprek dat je met jezelf voert. De mindset is niet vastgelegd in de structuur van je hersenen, in je persoonlijkheid of je karakter. Nee, die mindset is het resultaat van communicatie in je hoofd. En we hebben de gewoonte dat als karakter of als persoonlijkheid te bestempelen, iets waarvan we vervolgens zeggen dat het niet te veranderen is. In trainingen hoor je dat regelmatig. Mensen zeggen “zo ben ik nu eenmaal”, of ze zeggen dat karakter en persoonlijkheid toch niet te veranderen zijn. Het is nog maar kort geleden dat ik een flimpje zag van een organisatie die zich bezig houdt met teamontwikkeling waarbij het er vooral om gaat de tegenwerkers en de remmers uit je team te verwijderen. Er wordt in het filmpje met geen woord gerept over het effect dat mensen op elkaar kunnen hebben. En daar heeft mevrouw Dweck nu juist wel op gelet.

Interactie
Ze laat in haar onderzoek zien hoe die mindset het resultaat is van de interactie tussen mensen. Tussen ouders en kinderen, tussen kinderen onderling, maar ook tussen volwassenen, tussen  collega’s op het werk, tussen bazen en  medewerkers En ook tussen partners in een relatie. Als we in staat zijn te handelen vanuit de gedachte dat wijzelf en de ander kunnen groeien en ontwikkelen is er van alles mogelijk, zegt Dweck. Als we daarentegen uitgaan van de gedachte dat alles is vastgelegd en dat het is zoals het is, dan kunnen relaties zwaar onder spanning gaan staan.
Dweck liet een groot aantal kinderen opdrachten uitvoeren en gaf de helft van de kinderen positieve feedback op het resultaat. De andere helft kreeg positieve feed-back op de geleverde inspanning. Bij de vervolgopdracht bleken de kinderen, die feedback hadden ontvangen op hun inspanning een veel betere prestatie te leveren dan de kinderen die positieve feedback op het resultaat hadden gehad. De verklaring van Dweck is dat de kinderen, die feedback kregen op de resultaten, bang zijn dat ze in de tweede ronde een minder goed resultaat zullen halen. Deze kinderen ontwikkelen door de feedback de wens tot erkenning. Terwijl de kinderen die positieve feed-back kregen op de inspanning de wens tot leren ontwikkelen. De kinderen voor wie erkenning zo belangrijk wordt, geven aan anderen ook veel vaker onjuiste informatie door over hun prestaties dan kinderen, die de wens hebben om te leren. Ze leren dus ook “de boel voor de gek houden”.

Twee werelden
Volgens Dweck kun je als het ware twee werelden onderscheiden. De wereld van de bevestiging, van het bewijs dat je getalenteerd bent. Inspannen is in deze wereld het bewijs dat je niet goed bent. En de wereld van groei, een wereld waarbij falen juist een nieuwe mogelijkheid biedt om te leren en er positief op inspanning wordt gereageerd.
Ook bij volwassenen kom je deze werelden tegen, de twee mindsets hebben ook belangrijke gevolgen voor liefdesrelaties. Mensen met een fixed mindset verwachten dat de partner de vervulling is van alle dromen, die ze hadden over een relatie. Helaas zijn er maar weinig partners die daaraan voldoen. Mensen met een growth mindset daarentegen zien onvolkomenheden in de relatie als een kans om dichter naar elkaar te groeien. Dweck noemt de fixed mindset een toxic mindset. Het is een mindset die weinig goeds brengt in relaties. In organisaties en bij de mensen die er werken kom je ook die mindsets tegen. Regelmatig hoor ik leidinggevenden over zichzelf zeggen dat ze nou eenmaal “zo” zijn en van hun medewerkers zeggen ze dat ook, soms bevestigd door een test die ze gedaan hebben, waarmee de medewerkers zijngekarakteriseerd. Ook medewerkers hebben er last van, ook zij plakken graag etiketten en fixeren daarmee zichzelf en de ander in een bepaalde positie. Op die manier wordt groei in organisaties belemmerd en onmogelijk gemaakt.
Dweck heeft in haar onderzoeken laten zien dat een fixed mindset te veranderen is in een growth mindset.
Hoe kun je er in jouw organisatie voor zorgen dat er ruimte ontstaat voor de growth mindset?