Leiderschap is de weg openen voor dialoog

Een reactie op het artikel in de correspondent over Nietzsche

In een artikel in de Corespondent van 11 april van dit jaar schrijft Bregje Hofstede over Friedrich Nietzsche. Ze heeft het met name over zijn uitspraak ’God is dood’ De aanleiding tot die uitspraak en de gevolgen er van voor Nietzsche zelf maar ook voor onze huidige samenleving
Hofstede signaleert een sterke toename van het aantal levenscoaches en ook een grote belangstelling voor mensen als Jordan Peterson, Andrew Tate en Eckhart Tolle allemaal mensen die, zegt Hofstede, proberen het gat te vullen dat de ontkerkelijking heeft achter gelaten.

Een nieuwe profeet?
Hofstede heeft in de Correspondent al verschillende artikelen gepubliceerd, zo schrijft ze in de Correspondent  van 19 oktober 2023 over de zoektocht naar een nieuwe profeet.
Nietzsche suggereert dat ieder zichzelf tot God  dient te verheffen en zag daarbij ook het risico van een verdeelde wereld waarin mensen tegenover elkaar staan en de samenleving uiteen valt en verandert in een chaos, vol van oorlogen.   Indien we goed om ons heen kijken  zien we daar ook overal tekenen van .

Henri Nelson Wieman
Enige tijd geleden kwam ik in aanraking met het werk van Henri Nelson Wieman, een Amerikaanse theoloog en filosoof die leefde van 1884 tot 1975. Net als Nietzsche maakte hij zich grote zorgen over de ontwikkelingen in de wereld. Hij ging daarom op zoek naar hoe die leegte, waar Nietzsche zo’n zorgen over maakte, gevuld kon worden en wel zo gevuld dat er niet een enorme toename aan strijd en conflict zou zijn. Hij zocht naar iets was voor alle mensen van waarde is en zo kwam hij op creativiteit. Niet de ‘artistieke’ creativiteit, wel de ‘natuurlijke’ die elk mens bij de geboorte meekrijgt. Die creativiteit is voorwaarde en oorzaak voor groei, ontwikkeling en innovatie. Die groei, ontwikkeling en innovatie komen ten volle tot stand door creatieve wisselwerking.

Creatieve wisselwerking
Door verschillen bij elkaar te brengen om die verschillen om te zetten in duurzame oplossingen.
Het is essentieel om dat proces van creatieve wisselwerking ruimte te geven en te koesteren. Daarmee voorkom je beschadigen van elkaar en je bevordert het ontstaan van nieuwe inzichten. Het is dat proces wat centraal staat en niet een mensen of een object. Het is onze opdracht, zegt Wieman om dat proces de ruimte te geven en ons te oefenen in het leven van dat proces.

Vier  karakteristieken
De creatieve wisselwerking bestaat uit vier  karakteristieken zegt Wieman
Het eerste deel is het je best doen elkaar waarden  te achterhalen en te begrijpen.
Het tweede deel is het bijstellen van je waarden zodat jouw waarden en die van de ander in één systeem passen.
Het derde deel is het proces waarbij het waarden bewustzijn van elke betrokkene wordt vergroot omdat hierdoor het voor het leven bepalende systeem van activiteiten nu ook ruimte biedt aan een deel van de activiteiten, die eerst aan de andere partij behoorden.
Het vierde deel van de uitwisseling is dat relaties van onderlinge ondersteuning de menselijke geest doen groeien van een kind positie naar een situatie waarin er sprake is van de juiste condities die nodig zijn voor  effectief handelen.

De menselijke soort
Creatieve wisselwerking doet dat ook voor de menselijke soort in de loop van de geschiedenis  indien er voor gezorgd wordt dat de noodzakelijke voorwaarden vervuld zijn. Het proces zorgt niet alleen voor het ontwikkelen van de menselijke geest;  het schept ook alle waarden, alle kennis en alle beheer kracht, die mensen kunnen inzetten.
In principe schept en vergroot het proces onze vrijheid, ons vermogen om lief te hebben en geliefd te worden en het laat zien hoe het proces van recht doen werkt.
Zo voorkomt creatieve wisselwerking allerlei destructieve en primitieve neigingen in het menselijk bestaan, die het gevolg zijn van schijnbaar onoplosbare conflicten tussen mensen of mensen en groepen.
Die conflicten komen voort  uit het er niet in slagen waarden op elkaar af te stemmen zodat ze ertoe leiden dat ze elkaar tegen werken.

Conflicten niet slecht
Conflicten zijn niet van zichzelf slecht, ze worden slecht als ze niet leiden tot creatieve wisselwerking. Ze kunnen tot een groter waarden bewustzijn leiden als er aan twee voorwaarden is voldaan.
De eerste is dat er wordt voldaan aan  het proces van de viervoudige creativiteit (hierboven beschreven)
De tweede is dat we de vereiste kennis ontwikkelen om niet (direct) gericht te zijn op het kiezen van acties maar dat we ons richten op het verkrijgen van inzicht in wat de belangrijke waarden en factoren zijn zodat we – via creatieve integratie van de mogelijke oplossingen – tot verstandige keuzes kunnen komen

Creatieve wisselwerking doe je samen
Zo komt het proces van de creatieve wisselwerking in de leegte die achterbleef toen Nietzsche verklaarde dat God door was. Die leegte hoeft niet te worden opgevuld door een ‘God’ een profeet of een lifecoach of een leider. Maar een proces waar we met elkaar vorm aan mogen geven