Leiderschap in een veranderende wereld

In een wereld, die zich kenmerkt door fragmentatie is het essentieel te kiezen voor specialisatie, samenwerking en betekenis zoeken in je professie

Lynda Gratton
Op de website van Lynda Gratton, professor management aan de London businessschool, is een video te zien van haar TEDx  voordracht op 21 juni 2012. Ze spreekt in die voordracht met welke uitdagingen en vraagstukken wij te maken hebben in deze tijd. Ze begint haar voordracht met een voorbeeld van een reis, die ze met haar zoon maakte naar de Massai, in Afrika. Ze beschrijft hoe ze met een jonge, Massai krijger op een berg staan. De krijger in een prachtig rood gewaad, met een speer in zijn hand. Hij houdt het oog op de koeien, die hij aan het hoeden is.
Gratton beschrijft hoe ze zich daar één voelt met de machtige natuur en met de rijke traditie van het Massaivolk. En ineens hoort ze een geluidje. Ze kan het niet thuisbrengen. Ze ziet dat de krijger onder zijn gewaad grijpt en beseft ineens dat ze het geluid van een mobiele telefoon hoort. De krijger begint een telefoongesprek in zijn eigen taal en als het gesprek is afgelopen vraagt Gratton waarover het gesprek ging. De krijger vertelt dat het zijn broer was, die ergens anders in het dal de geiten aan het hoeden is. Hij belde om te vertellen dat hij mooi gras voor de dieren had gevonden.
Zelf herinner ik mij een reis door Sulawesi, een hele dag in een volle bus over een onverharde weg, door rivieren, over bulten en door kuilen. En ineens kijken alle inzittenden naar links, daar is een stuk afgebrand oerwoud en op een helling staan twee herten. Mannen springen uit de bus, grijpen hun speren en pijl en boog van het imperiaal op het dak en rennen de helling op. Even later zijn ze weer terug en ze veranderen van jagers weer in gewone 20e eeuwse busreizigers en de bus rijdt verder of er niets gebeurd is.

Fragmentatie
Gratton gebruikt haar verhaal om toe te lichten welke grote verandering in de samenleving we hier zien. Zij noemt het fragmentatie. Ons leven en ons werken bestaat steeds meer uit korte perioden van activiteit, die elkaar razendsnel afwisselen. Die momenten kunnen ervoor zorgen dat we alleen maar met onszelf bezig zijn en ons eigen leven leiden in die hectiek. Aan de andere kant biedt die fragmentatie ook de kans om tot de meest onverwachte en bijzondere combinaties te komen. Er liggen enorme mogelijkheden voor cocreatie. Daarnaast staat tegenover de mogelijkheid om helemaal in en met jezelf bezig te zijn en je te verliezen in alle prikkels die er tot je beschikking staan ook de kans om je overal en met iedereen te verbinden. En tegenover de optie van exclusiviteit en je helemaal richten op je eigen wereld en je eigen groep is er ook de optie om je te betrekken bij ontwikkelingen die je belangrijk vindt. Je kunt overal bij zijn.

Adviezen
Gratton geeft vervolgens drie adviezen. Adviezen die ons helpen om in samenleving en bedrijf goed te anticiperen op deze ontwikkelingen, dus zeker belangrijk voor leiderschap.
Het eerste advies is dat je ervoor moet zorgen ergens goed in te zijn. Zorg ervoor dat je die vaardigheid goed beheerst. Gratton heeft het over hyperspecialisatie. Focus op je vak, op je beroep. De generalist is vervangen door het wereldwijde web.
Het tweede advies is: richt je niet op competitie maar op samenwerking. Competitie heeft ons eeuwenlang het beste gebracht maar nu is in plaats daarvan samenwerking en coöperatie nodig. Alleen door samenwerking en coöperatie kun je goed gebruik maken van alle mogelijkheden die de wereld biedt. Het gaat niet om elkaar uitsluiten maar om samen gebruik maken van de mogelijkheden die we elkaar te bieden hebben.
En tenslotte, het derde advies is dat het niet meer gaat om werken voor geld. De volgorde is niet werken, geld verdienen en dan gelukkig worden van het uitgeven van dat geld. Nee, het werken zelf biedt de kans om ons gelukkig te maken. Werk geeft betekenis, werk geeft je de kans je te ontwikkelen en je potentie een kans te geven.

Leiderschap
De adviezen van Gratton hebben diepe implicaties voor leiderschap. Welk leiderschap ondersteunt de ontwikkelingen zoals die door Gratton worden voorgesteld. Het is leiderschap wat mensen stimuleert het beste uit zichzelf te halen. Het is leiderschap wat mensen uitnodigt tot samenwerking. Het is leiderschap wat mensen de kans geeft om zichzelf te zijn.
Wij noemen dat coachend leiderschap en ook hier geldt: oefening baart kunst.