Leiderschap en evenwaardigheid

Evenwaardigheid in leiderschap zorgt voor onverwachte kansen en is een krachtige inspirator voor ontwikkeling

Mop
Er is een mop over een muis en een olifant die je waarschijnlijk wel kent. De muis en de olifant lopen samen over een brug en dan zegt die muis triomfantelijk tegen de olifant: “Wat stampen we hard!” Ik ben benieuwd wat je denkt als je deze mop hoort. Ik heb altijd gedacht: “Zo’n muis toch, wat een zelfoverschatting, moet je dat nou horen”. Met dat in gedachten heb ik de eerste keren dat ik de mop hoorde meegelachen en ik lach nu nog mee als een klein jongetje of een klein meisje mij de mop vertelt.
Nadenkend over het begrip evenwaardigheid, een belangrijk begrip in coachend leiderschap, kreeg ik echter ineens een heel ander beeld. Die muis lijdt helemaal niet aan zelfoverschatting. Nee, die muis voelt zich evenwaardig, hij is niet minder en niet meer dan de olifant en ook de olifant in deze mop voelt zich evenwaardig als hij de uitspraak van de muis serieus neemt. Ze zijn immers echt samen over de brug aan het stampen.

Oud verhaal
Dat beeld van evenwaardigheid tussen olifanten en muizen wordt ook zichtbaar in een oud Indiaas volksverhaal of in het Indonesische volksverhaal over Kantjil en de tijger.
Hier houd ik me bij de muizen en de olifanten. Er leefde bij een oude vervallen tempel in het bos een muizenvolk. Ze leefden blij, tevreden en gelukkig. Bij de tempel lag een mooie grote vijver. Toen er droogte kwam in het land en de olifanten nergens meer water konden vinden, ontdekten ze de vijver. Ze kwamen in galop met elkaar naar de vijver toe, de grond dreunde ervan. Door hun dorst hadden ze veel haast en letten ze nergens op. Ze renden zomaar over de muizen heen. Er vielen erg veel slachtoffers. De muizen zonden daarop een delegatie naar de olifantenkoning en smeekten om begrip. Ze beloofden de olifanten te helpen als dat eens aan de orde zou zijn. Hoewel de olifanten niet konden inzien waarmee dat dan zou zijn, besloten ze voortaan langs een andere route en voorzichtiger de vijver te benaderen. Zo werden de muizen gespaard.
Een naburige mensenkoning hoorde over de olifantentrek naar de vijver en zag een mooie gelegenheid de olifanten te vangen. Zijn jagers plaatsten strikken en vingen zo veel van de olifanten. De olifanten stonden vastgebonden bij de vijver en konden geen kant meer op. Toen de muizen dat zagen riepen ze elkaar en alle muizen kwamen meehelpen om de touwen waarmee de olifanten gebonden waren los te knagen. Gelukkig waren er inmiddels alweer veel muizen bijgekomen, die krijgen namelijk vaak en veel jongen. Al die muizen samen wisten de olifanten te bevrijden. De touwen om de olifanten te binden waren dik maar de muizen waren met veel, ieder muis hielp mee. Toen ze klaar waren dansten de muizen een vrolijk rondedansje en toen kropen ze gauw weer in hun holletjes.

Evenwaardigheid
Evenwaardigheid, zoals die hier zichtbaar wordt is erg belangrijk bij coachend leiderschap. Zodra de één zich meer, beter, krachtiger dan de ander voelt is de evenwaardigheid weg. Als de evenwaardigheid weg is gaat de onderliggende partij op opdrachten wachten of zich verzetten tegen ontvangen opdrachten. De bovenliggende partij gaat automatisch minder aandacht krijgen voor de onderliggende partij, die wordt dan alleen nog maar gezien als arbeidscapaciteit of als fte. Evenwaardigheid ontstaat als je elkaar als mensen of, zo je wilt, als schepselen kunt zien. Als je bereid bent oog te hebben voor de kwaliteiten van de ander en als je de ander ruimte biedt om daar iets mee te doen. Dat betekent niet dat je geen leiding geeft of leiding ontvangt, kaders zijn zeker belangrijk. Kaders bieden veel ruimte voor evenwaardigheid en vrijheid als ze het resultaat zijn van afspraken. De evenwaardigheid zit in het feit dat beide partijen vrijwillig de afspraak aangaan wie er de leiding neemt en wie er volgt, zit in het afspraken maken over de wijze van besluiten en het verdelen van resultaten.
Evenwaardigheid biedt ongekende kansen, het prikkelt de muis om mee te stampen op de brug.
Hoe zorg jij voor evenwaardigheid in je leidinggeven of leiding ontvangen?