Hoe leer jij?

Het heeft bijna veertig jaar geduurd voor ik ontdekte hoe leuk ik leren vind. De inrichting van het onderwijs zorgde er effectief voor dat die ontdekking lang op zich liet wachten. Hoe ontdekte ik het dan wel?

De universiteit
Na drie jaar de Universiteit van Amsterdam bezocht te hebben hield ik het voor gezien. Ik had grote moeite met het volgen van colleges die mij absoluut niet boeiden. Het halen van een tentamen kostte mij de grootste moeite en het verkeren tussen studenten, die gemiddeld misschien wel vijf jaar ouder waren dan ik, zorgde voor het tegendeel van inspiratie. Om de haverklap stond ik met medestudenten in een rij om gestencilde vellen papier in een vaste volgorde te verzamelen om er dan een nietje door te slaan. Zo werd er weer één of ander manifest, met citaten van Marx, Engels, Adorno of Habermas de wereld in gestuurd. En ik had er niets mee. Ik probeerde me wel eens vast te bijten in Het Kapitaal van Marx. Maar elke keer strandde ik weer na een paar bladzijden. Alleen het werk van Engels bleef wel een beetje hangen.

Poedermaker
Dus nadat ik mijn kandidaatsexamen had gehaald verliet ik Amsterdam en ging naar Groningen. Waar ik mij enige tijd later terugvond onder de poedertoren van de melkfabriek in Bedum. Van studeren kwam niets meer. Ik had mij nog wel ingeschreven bij de universiteit, maar het was in Groningen net zoals in Amsterdam. Mijn geïdealiseerde beeld van het noorden van Nederland bleek ook al niet te kloppen. En zo kwam ik onder die poedertoren terecht, daar was ik in elk geval weer terug in de wereld van gewone mensen. Ver weg van al die vage theorieën en al die mensen, die zich als gezaghebbend doorgeefluik van die theorieën opstelden. Nee, ik was geen goede student. Al die boekenwijsheid was niets voor mij. En zo kabbelde mijn leven voort. Ik ging van de ene baan naar de andere baan.

Ontdekking
Het werken bij een transportbedrijf was daarbij een grote ontdekking. Ik merkte voor het eerst dat ik gewaardeerd werd. Niet omdat ik goede cijfers haalde of mooie theorieën kon citeren, maar omdat ik hard kon werken en prima in staat was dat werk zonder al te veel instructies uit te voeren. Het werken zonder toezicht ging mij prima af. Ik liep de kantjes er niet af en zag wat er moest gebeuren. Bovendien bleek ik uitstekend met koeien overweg te kunnen, wat resulteerde in veel met “vee” rijden. En het resulteerde vooral in zelfvertrouwen en het bewustzijn dat ik, in tegenstelling tot wat ik altijd begreep van leraren, wel wat kon. Ik ontdekte zo ook wat ik niet kon, namelijk opdrachten en instructies opvolgen. Als het werk wat ik moest doen geen beroep deed op mijn eigen creativiteit, vindingrijkheid en de behoefte me ergens verantwoordelijk voor te voelen, kwam er niets van terecht. Het opvolgen van instructies lukte me absoluut niet, hoe gedetailleerder hoe lastiger.

Stom
Een paar jaar later sprak mijn toenmalige baas mij aan. Hij vertelde mij dat hij het stom vond dat ik mijn studie nooit had afgemaakt en hij bood me aan om mijn doctoraal studie te faciliteren. En zo ging ik terug naar de universiteit om daar tot mijn verrassing te ontdekken dat studeren heel erg leuk is. Ik genoot van de colleges en van de boeken, die ik te lezen kreeg. Bijna alles wat ik las had een relatie met de dingen, waar ik in mijn werk mee bezig was. Mijn afstudeerscriptie, die gaat over de vraag waarom beleid meestal niet wordt uitgevoerd, had ik in 14 dagen af en ik kreeg er een prachtige beoordeling voor. En nu, veertig jaar later, studeer ik nog steeds. Ik lees, ik denk, ik reflecteer en ik schrijf. Ik doe nieuwe dingen en ik ontdek nieuwe dingen. Ik leer, ik leer en ik leer.

Competentiecatalogus
En nu kwam mij recent weer eens een competentiecatalogus van een grote organisatie onder ogen en daar lees ik bij de competentie leren het volgende; nieuwe informatie vlot en gemakkelijk opnemen. Toont discipline bij cursussen en opleidingen. Begrijpt instructies snel en past deze correct toe. Dan herken ik niets over mijn eigen leren en wordt ik me ervan bewust dat ik in die organisatie laag op genoemde competentie gescoord zou hebben. En zo’n lage score zou me de lust tot bij die organisatie horen bovendien volledig benomen hebben. Helaas geldt ook hier dat we competenties vaak gebruiken om iemand de maat te nemen en niet als ingang om met iemand in gesprek te gaan om zo te ontdekken hoe de persoon in kwestie leert en hoe dat leren geoptimaliseerd kan worden.