Gedeeld leiderschap

Gedeeld leiderschap betekent je bescheiden opstellen, maar ook verantwoordelijkheid nemen. Het betekent de moed hebben je te begeven in een situatie waar je iets te verliezen hebt.

Wat een enorme veranderingen deze week. Van een situatie met veel onzekerheid over de gevolgen van het uitblijven van een besluit naar een gevoel van opluchting. Opluchting over een besluit dat nu genomen is. Het voordeel van een besluit, van een richting die duidelijk wordt, is dat iedereen weer in beweging kan komen, Je weet wat de koers is, je kunt je een beeld gaan vormen van wat die koers voor jou betekent en je kunt je gaan voorbereiden op de stappen die je moet of wilt of kunt gaan zetten. Voor mensen is het prettig te weten waar ze aan toe zijn. Niets is zo verlammend als onzekerheid. Het is wel zo dat je hoop kunt koesteren als de situatie nog onzeker is maar om beweging te krijgen, om stappen te zetten is het belangrijk dat je weet waar het naar toe gaat.
In organisaties is dat ook bijna altijd het geval. Als de koers helder is kun je de goede stappen zetten. Als de koers echter niet helder is; omdat erover wordt geharreward, omdat hij onbegrijpelijk is of omdat de koers volstrekt afwijkt van wat je logisch vindt, blijf je afwachten.
Leiderschap heeft veel te maken met het helder hebben van de koers en het ook helder kunnen uitdragen van die koers. In de politiek wordt veel geroepen over dat leiderschap en keer op keer is ook in de afgelopen periode de roep om een sterke leider te horen geweest. In de praktijk zijn er in de afgelopen maanden veel gestalten van leiderschap voorbij gekomen en het is aardig om te zien hoe ze uitgewerkt hebben.
Het leiderschap van de minister president die een houding had van, jullie kunnen allemaal wel iets zeggen maar ik weet het beter, wacht maar af ik kom straks wel met een oplossing. Het leiderschap van de heer Verhagen, die liet zien hoe moeilijk het was maar hoe slim ze waren. Het leiderschap van de heer Wilders, die zich als orakel moest gedragen om al die onverenigbare opvattingen van al zijn achterbannen te blijven vertegenwoordigen. Eén ding hadden ze met elkaar gemeen, de angst om te verliezen en vanuit die angst gaven ze vorm aan hun leiderschap. Dat werd moeilijker naarmate het risico van verlies voor één van de partijen te groot werd.
Hoe anders werd het deze week, deze week zagen we niet de krachtige leider waar steeds om geroepen werd. Deze week zagen we gedeeld leiderschap. Je leest er vaak over in de boeken over leiderschap. Je ziet het ook elke keer weer effectief zijn als je mensen traint in het werken met teams maar in de publieke opinie kan het niet. Eén dient het heft in handen te hebben, één dient de knopen door te hakken, één kan maar aan het roer staan.
Management goeroes als Warren Bennis, Rosebeth Moss Kanter, Jim Collins en Henry Minzberg benadrukken al jaren het belang van bescheidenheid en het ruimte geven aan anderen. Minzberg laat ook heel mooi zien hoe dat de enige manier is om in een complexe dynamische situatie aan leiding vorm te geven. Fons Trompenaar zegt in zijn voorwoord van het boek Gedeeld Leiderschap van Peter Paul Feld en Jelle Dijkstra dat het een leiderschapsmodel is wat over waardegrenzen heen effectief kan zijn.
Ik denk dat we daar de afgelopen week iets van gezien hebben. Van De Jager, die zich dienend opstelt, luistert en voortdurend heen en weer pendelt. Van Slob, die krachtig maar bescheiden de demissionaire minister president op de regels en dus diens plaats wijst. Van Pechtold, die al even onvermoeibaar, lenig en met gevoel voor de bewegingsruimte zijn rol speelt en mevrouw Sap, die de moed had keuzes te maken, die haar voor de mensen, die zij vertegenwoordigt het beste leken. Wij zagen niet langer iemand die doordrukte en ook vooral geen mensen, die bang waren om te verliezen.
Ook in coachend leiderschap is dat een belangrijke houding, niet bang zijn om te verliezen. Als je andere mensen de ruimte geeft, dan geef je ook vertrouwen aan andere mensen. Dan geef je anderen de kans om te schitteren maar ook de kans om de mist in te gaan. Voor veel mensen, die leiding geven ligt daar het probleem. Die durven het niet uit handen te geven uit angst. In de afgelopen week waren een paar leiders bang om te verliezen, je kunt zien wat er met ze gebeurd is.