Fata morgana

Geheel in lijn met lijstjes van populaire artiesten, filmsterren en politici zijn er ook lijstjes van de snelstgroeiende, de beste of de meest invloedrijke ondernemers en leiders. Maar wat weet je eigenlijk als je iemand op zo’n lijstje ziet staan? Wat is de betekenis ervan? Wie of wat verdienen er navolging?

Supermensen
Competitive advantage comes from super organizations not from super people was een tweet die Freek Vermeulen 8 juli op Twitter deelde met de wereld. Hij deed dit in een reactie op een artikel in de New York Times naar aanleiding van de problemen bij Theranos. Theranos is een bedrijf dat zich bezig houdt met bloedonderzoek. Het bedrijf is opgericht door Elizabeth Holmes. Theranos is in 2003 in Silicon Valey onstaan, het bedrijf kwam met een nieuwe, snellere en goedkopere manier om bloed te testen. En dat is ook het beeld dat de website van het bedrijf bij potentiële klanten op wil roepen. Snel, gemakkelijk en voor iedereen betaalbaar. Het succes van Theranos in het overtuigen van de markt leidde tot een snel stijgende waarde van het aandeel en daarmee werd Elizabeth Holmes in korte tijd een een succesvolle zakenvrouw, ze wordt vergeleken met Steve Jobs. In 2014 noemde Fortune haar zakenvrouw van het jaar en in 2015 stond ze bovenaan de lijst van Forbes van rijkste “selfmade” American women. Om daar dit jaar vervolgens vanaf te duikelen omdat haar vermogen in korte tijd in rook is opgegaan. En dat is een gevolg van het feit dat er het afgelopen jaren diverse kritische artikelen zijn verschenen waarin wordt betoogt dat de claims van Theranos en Holmes niet kloppen. Er blijkt geen gedegen onderzoek te bestaan waarmee de juistheid van de claims van Theranos wordt bevestigt. En Theranos heeft geen kans gezien om binnen de daarvoor gestelde tijd met onderzoeksresultaten te komen waaruit de juistheid van haar claims blijkt.

Wie was?
Het verhaal van Theranos en Elisabeth Holmes riep bij mij onmiddellijk associaties op met de geschiedenis van Rijkman Groenink, die in 2005 door Elsevier werd uitgeroepen tot Nederlander van het jaar en door de Volkskrant in 2006 als nummer 4 werd geplaatst op de lijst van de 200 meest invloedrijke Nederlanders. En in 2004 werd hem door toenmalig minister Zalm, zijn latere opvolger bij ABN AMRO, een koninklijke onderscheiding opgespeld.
En ik moest ook denken aan Victor Muller, de man die het roemruchte Nederlandse automerk Spijker nieuw leven in zou blazen en die vervolgens ook het Zweedse automerk Saab van de ondergang zou redden. Hoewel het schijnt dat het bedrijf Spijker nog steeds bestaat is Muller inmiddels wel van zijn voetstuk gevallen.
Holmes, Rijkman Groenink en Muller zijn alle drie voorbeelden van onze gerichtheid op leiderschap. Het geloof wat wij hechten aan wat een leider voor elkaar kan krijgen. Het onder de indruk zijn van de verhalen van een leider en de beloften, die er in dat verhaal verborgen zijn.

Belemmerende beelden
Het zijn de beelden die die beloften in onze hoofden oproepen, die ons verhinderen om te kijken hoe het echt zit. Ook in de politiek hebben we de neiging om vooral naar de leiders te kijken zonder goed op te letten wat er achter of eronder zit. We stellen er geen vragen over, maar kiezen ervoor onze dromen en wensen op zo’n leider te projecteren om dan vervolgens zo lang mogelijk te wachten met het echt openen van onze ogen en wakker te worden uit onze droom. Het projecteren van onze dromen, wensen en verwachtingen gaat gepaard met het uit handen geven van onze eigen verantwoordelijkheid om goed te kijken wat er aan de hand is.

Superorganisaties
Vermeulen zegt in zijn tweet dat het om superorganisaties gaat. Daarmee bedoelt hij niet organisaties, waarin alles strak geregeld is en de hierarchie of de command en control op orde zijn. Nee, uit zijn boek Business exposed  blijkt dat het zo belangrijk is om organisaties zo in te richten dat de medewerkers zelfsturend kunnen zijn. Mensen willen energiek en creatief zijn. Ze willen een bijdrage leveren aan het welzijn van hun gemeenschap en dus ook van de organisatie waar ze werken. Als je wilt weten of je met een superorganisatie te maken hebt, dan is het nuttig om daar eens naar te kijken. Niet naar de superleider die in de krant staat, op de TV komt of over wie een biografie geschreven wordt, maar naar de mensen die in de organisatie werken. In hoeverre krijgen zij de kans en worden ze uitgedaagd het beste uit zichzelf te halen? Als je dat niet ontdekt is de kans groot dat de superleider aan de top het niet lang maakt en hetzelfde lot beschoren is als Holmes, Groenink en Muller. Als je hierover of over iets anders verder wil praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl