Eenheid in verscheidenheid

De discussie over Zwarte Piet liet zien hoe verschillend mensen ergens over kunnen denken en maakt ook zichtbaar hoe makkelijk die verschillen kunnen leiden tot ruzieachtige situaties. De vraag is wat er door die ruzies opgelost wordt.En zijn er geen praktischer manieren om met verschillen om te gaan?

Harriet Duurvoort
In de New York Times van 5 december jl, de dag van Sinterklaas dus, stond er in de New York Times een artikel van de hand van Harriet Duurvoort. Harriet Duurvoort is een Nederlandse journalist en collumnist en nog veel meer, van Surinaaamse komaf. Het artikel in de New York times maakte indruk op me. De titel van het stuk is:” Where Dutch Racism Lurks” en de ondertitel luidt: “Why I Changed My Mind About Black Pete”. Het stuk van Duurvoort leidde bij mij tot een onontkoombare conclusie. Ons beeld van Sinterklaas en vooral dat van Zwarte Piet en de relatie tussen de twee is geworteld in de periode dat onze voorouders nog ladingen slaven uit Afrika naar Amerika verscheepten en er in handelden. Het lijkt me niet gemakkelijk voor donkere mensen om elk jaar opnieuw met dat beeld geconfronteerd te worden. Temeer daar de positie van donkere mensen toch nog vaak moeilijk is. Dat wordt geïllustreerd in wat er nu gebeurt in de Verenigde Staten, waar de spanningen tussen witte en zwarte mensen weer hoog oplopen. Het is overigens niet mijn bedoeling openlijk stelling te nemen in deze discussie of mee te doen aan het publieke debat. Het is voor mij belangrijk me bewust te zijn van de menselijke waardigheid. Dat is de basis van de samenleving en hoe we daarin met elkaar omgaan.

Mijn dochter
Terwijl ik nog vol zat met gedachten naar aanleiding van het artikel, verstoorde mijn dochter mijn denken ruw. Ze uitte haar verontwaardiging over de mensen, die bezwaar maken tegen Zwarte Piet en de Sinterklaasviering. Ze vond het maar niets, wat waren dat voor mensen, die geen begrip hadden voor het plezier wat kinderen beleefden aan Sinterklaas. “Snap je dat nou, pap?” was haar vraag. Ze vond het maar stomme mensen. Ja daar zat ik. Ik snapte het maar al te goed. En Harriet Duurvoort had me net geholpen dat standpunt beter te begrijpen. Maar ik begreep mijn dochter eigenlijk ook heel goed. Wat moest ik daar nou mee? Moest ik haar uitleggen dat ze ongelijk had? Moest ik haar uitleggen hoe het echt in elkaar zat? Moest ik mijn eigen standpunt bijstellen  en een compromis zoeken in andere kleuren dan zwart? Iets wat je op dit moment regelmatig ziet gebeuren. Ik besloot het niet te doen. Ik vroeg haar om haar standpunt nog eens toe te lichten en vroeg haar ruimte om ook de andere kant van wat meer onderbouwing te voorzien.

Verschil in denken
Daar bleef het bij die middag, maar ik werd me ervan bewust dat we in ons werk ook dikwijls verschillend over dingen denken en vooral als het om basiswaarden gaat is het nog wel eens lastig daarmee om te gaan. In het denken over organisaties kom je veel tegen dat het belangrijk is om de centrale waarden van de organisatie vast te stellen. Als je dat gedaan hebt is het zaak de mensen in de organisatie op één lijn te brengen waar het die waarden betreft. Nu is het gemakkelijk om het verbaal met waarden eens te zijn. Samenwerken is een belangrijke waarde, dat vindt iedereen, maar als het echt op samenwerken aankomt blijken mensen daar heel verschillend over te denken. En zo kan bij nadere beschouwing blijken dat er forse verschillen tussen waarden kunnen optreden. Hoe ga je nu om met die verschillen in waarden?

Eenheid in verscheidenheid
In Indonesië, een land dat gekenmerkt wordt door enorme verschillen tussen rassen, culturen en geloven, heeft men daar een goede modus voor gevonden. Ondanks het feit dat het nog wel eens ergens uit de hand loopt, slaagt men er over het algemeen in mensen in hun waarde te laten en hun waarden te laten behouden. Eenheid in verscheidenheid noemt men dat. Jacquelyn Smith van Forbes schrijft  in een artikel in genoemd magazine over hoe je zorgt voor goede relaties op het werk ondanks het bestaan van verschillen. Ze noemt 10 dingen die je kunt doen:

1. Leer je collega’s goed kennen, zorg dat je weet wie het zijn, wat hun verhaal is, wat hun geschiedenis is.
2. Luister goed, heel goed, probeer betrokken te zijn en ga de strijd niet aan, daar is veel oefening voor nodig.
3. Wees vriendelijk, groet als je elkaar tegen komt, herken elkaar, geef aandacht aan de anderen.
4. Ga het probleem niet uit de weg, ontken het niet, loop er niet omheen. Praat erover en vooral over de vraag hoe er samen mee om te gaan.
5. Roddel niet en spreek niet negatief over je collega’s, ook niet als ze anders denken dan jij. Praat positief over je collega’s.
6. Wees dankbaar, laat merken dat je steun en hulp op prijs stelt. Heb er oog voor.
7. Pas je gedrag aan aan dat van je collega. Besteedt aandacht aan wat je collega prettig vindt, aan zijn of haar normale manier van reageren en stem jouw aanpak daar op af
8. Biedt hulp aan, vraag of je iemand ergens mee kan helpen en doe dat op een bescheiden manier. Laat niet aan iedereen merken dat je het doet. Doe het omdat je het zelf wilt, verwacht geen dankbaarheid.
9. Accepteer opbouwende kritiek op een open en vriendelijke manier, verdedig je niet, leg niet uit maar vraag door.
10. Houdt rekening met de cultuur en de gewoonten van de plaats waar je werkt, Sluit je aan bij de lokale gewoonten.

Als je die dingen doet mag je best ergens totaal anders over denken. Je hebt dikke kans dat je zo een fundament opbouwt waarop het mogelijk is die verschillen te bespreken.
Ook als je leiding geeft is dat een goede manier om met verschillen om te gaan