Coachend leidinggeven in crisistijd

In crisistijd vervalt men gemakkelijk in algemene maatregelen. Je lijkt daadkrachtig maar je maakt geen keuzes. Coachend leidinggeven betekent steeds weer toetsen inhoeverre je handelen leidt tot het realiseren van je toekomstbeeld. Het gevolg is keuzes maken.

10 % eraf
Overal een percentage af, je hoort het vaak als er bezuinigd moet worden of als iedereen de broekriem aan moet halen. Je hoort het zo vaak dat het een heel normale reactie lijkt in een tijd dat de kosten zich beter ontwikkelen dan de opbrengsten. Maar is het wel zo logisch? Is het geen teken van onmacht en besluiteloosheid als je zo’n maatregel neemt. Er zijn betere maatregelen mogelijk als je maar goed in de gaten hebt en in de gaten houdt wat je wilt bereiken als organisatie. Als je het doel kent, als je de visie kent, als je weet waarvoor je staat en weet waar je naar toe wil.
Als er overal een percentage afmoet, dan lijk je te sturen, nee dan stuur je op het reduceren van de kosten. Dan wordt het toekomstbeeld van de organisatie daardoor bepaald. In zo’’n klimaat zie je vaak dat de visie van de organisatie of datgene waarvoor de organisatie ooit werd opgericht naar de achtergrond verschuift.

TROA
Het werkmodel van ons centrum (TROA) kent vier stappen. Begin met het helder krijgen van een toekomstbeeld, kijk vervolgens hoe de werkelijkheid (Realiteit) eruit ziet, bepaal de verschillen, onderzoek de mogelijkheden (Opties), die er zijn om die verschillen op te lossen maak keuzes en kom in actie (Acties). Het toekomstbeeld bepaald de keuzes, die je maakt. En, je zou het misschien ook om kunnen draaien, de keuzes die je maakt, laten zien wat je toekomstbeeld is.
Veel organisaties worden op dit moment getroffen door de algemene maatregel overal een percentage af. Iedereen moet inleveren en dat klinkt heel rechtvaardig en eerlijk. Maar is het wel zo eerlijk, wat doe je dan met het toekomstbeeld van je organisatie, hoe belangrijk is dat dan echt?

Tegen het licht
Een directeur maakte in een vergadering van het management team daar laatst zeer terecht een opmerking over. Hoezo, gaan we alle vergaderingen met 20% in de tijd beperken? Het is veel beter om al ons vergaderen eens tegen het licht van onze visie te houden, een dikke kans dat we dan verschillende vergaderingen totaal kunnen schrappen, sommige vergaderingen met minder mensen kunnen doen en diverse onderwerpen kunnen van de agenda af. Als we overal met 20 % minder moeten doen, gaan de nutteloze vergaderingen ook gewoon door.
Een visie helpt om keuzes te maken en prioriteiten te stellen. Dat klinkt heel prettig, heel logisch en zelfs gemakkelijk. Het wordt moeilijk als je het echt moet doen want je krijgt onmiddellijk met mensen te maken. Mensen, die je aardig vindt, waar je niet graag tegen zegt dat het anders moet, waarmee de discussie altijd zo vervelend is. Met een algemene maatregel van 10% minder mopperen ze ook wel maar de gesprekken worden dan minder persoonlijk en je verweer of je uitleg kan algemener blijven.

Keuzes
Coachend leiding geven begint met een helder toekomstbeeld en gaat door tot het maken van de keuzes of je iets wel of niet doet, Het gaat door tot het stellen van prioriteiten en het gaat door tot het gesprek over de keuzes die gemaakt moeten worden. Die keuze kan heel goed zijn dat je ergens mee stopt, ergens mee moet stoppen. Stoppen kan consequenties hebben voor mensen. Ik herinner mij een school waar niemand een slechte functionerende leerkracht aansprak. Hij had een scherpe tong en hoefde nog maar twee jaar. Men vermoede dat hij dan wel voor de VUT zou kiezen. De resultaten van zijn leerlingen waren slecht, de ouders van die leerlingen mopperden. Het leerlingaantal liep terug en toch koos de directie voor nog twee jaar wachten. Wat is dan het toekomstbeeld van die school? Hoe belangrijk is de ontwikkeling van kinderen dan? Men had er nooit zo naar gekeken, en de vragen hielpen om opnieuw tot bewustzijn te komen. Toen was de keuze gauw gemaakt en werden de lastige gesprekken gevoerd.

Louterend
Een crisis kan heel louterend zijn maar dan moet je wel de goede vragen stellen. Dan moet je terug naar je toekomstbeeld, terug naar je visie. Dan moet je op basis daarvan opnieuw je keuzes maken. Meestal zal die keuze niet zijn overal 10 % minder maar het zal betekenen ergens mee stoppen en andere zaken krachtiger aanzetten. Dat is de uitdaging als je coachend leiding geeft in crisistijd.