Chagrijnig over bazen

In een radiobericht gistermorgen was te horen dat Nederlanders nog nooit zo chagrijnig over hun baas waren. De verklaring is dat dit geen wonder is in deze tijd van reorganisaties en ontslagen. Maar zijn die reorganisaties en ontslagen niet mede een gevolg van hoe die bazen leiding gaven?

Chagrijnig
BNR nieuwsradio had gistermorgen (12-12-13) een bericht over de Nederlanders, die nog nooit zo chagrijnig over hun bazen waren geweest. Het zakenblad Incompany meet jaarlijks hoe tevreden medewerkers over hun bazen zijn en het blijkt dat Nederlanders daar, sinds het begin van de crisis, nog nooit zo chagrijnig over zijn geweest als in 2013. De toelichting is dat het natuurlijk geen wonder is in deze tijd van sombere vooruitzichten. Rene Gerardus, de hoofdredacteur van het zakenblad, licht toe dat mensen zich zorgen maken over hun baan, dat er geen perspectief is op doorgroeimogelijkheden en dat er voor bonussen geen ruimte meer is. Hij zoekt de eigenlijke reden voor het chagrijn dan ook in het feit dat in de lijst van bedrijven waar negatief over de bazen wordt gedacht veel bedrijven staan waar grote reorganisaties plaats vinden. Van die bedrijven zet 1 op de 4 mensen op straat. Geen wonder dus dat mensen zo negatief zijn over hun bazen.

Een wonder
Eigenlijk vind ik het wel een wonder, want als je in tijden van crisis bent, als het slecht gaat met de economie dan moet je op zoek naar nieuwe wegen.Dan moet je er je schouders onder zetten en alle innovatiekracht en creativiteit moet uit de kast gehaald om aan een nieuwe toekomst te bouwen. Dat gaat niet lukken als mensen zo negatief zijn over hun bazen. Dan kan je het wel vergeten met de tegenwoordig zoveel genoemde bevlogenheid. Even ging het door mij heen dat het misschien wel iets met die bazen te maken heeft dat het niet zo goed gaat met die bedrijven. Die gedacht bekruipt mij nog eens extra als ik lees dat het gaat om baanzekerheid, bonussen en doorgroeimogelijkheden. Het woord visie, het woord passie, het woord bevlogenheid of het woord verbinding kom ik hier niet tegen. Het lijkt of de bazen waar mensen zo chagrijnig over zijn er nog niet zo in geslaagd zijn vanuit een visie, vanuit verbinding en vanuit een purpose met hun medewerkers om te gaan. Dat zijn echter wel de zaken waar het om gaat als je kracht en energie in je organisatie wilt brengen.

Transactioneel of transformationeel
Er wordt wel eens onderscheid gemaakt tussen transactioneel leiderschap en transformationeel leiderschap. Bernard M. Bass werkte dit onderscheid uit in zijn boek Leadership and performance. Bij transactioneel leiderschap staat extrinsieke motivatie centraal en bij transformationeel leiderschap gaat het om intrinsieke motivatie. Bij transactioneel leiderschap is het de beloning in geld en promotie die mensen aan de gang houdt. En, bij transformationeel leiderschap is het de wil ergens aan bij te dragen, te werken voor een groter goed of het realiseren van iets wat zinvol is voor de samenleving. Transformationeel leiderschap zorgt voor verandering en ontwikkeling in een organisatie terwijl transactioneel leiderschap er meer voor zorgt dat dingen op hun plaats blijven. Je richt je bij transactioneel leiderschap vooral op het nog verder uitpersen van de sinaasappel.

Sterk transactioneel
De korte toelichting die de hoofdredacteur van Incompany geeft doet de gedachte opkomen dat het vooral de transactionele componenten zijn, die voor chagrijnige medewerkers zorgen. Kennelijk staat in de organisaties waar zij werken het transactionele leiderschap nog steeds centraal. En dan is het geen wonder dat in tijden van grote veranderingen de organisatie er niet in geslaagd is zich flexibel aan de veranderende omstandigheden aan te passen. Bij een andere leiderschapsstijl was de impact van de veranderende economische omstandigheden misschien wel totaal anders geweest.

Eigenaarschap
Ik ken ook organisaties die onder dezelfde economische omstandigheden wel het hoofd boven water houden. Heel goed zelfs. Het zijn organisaties waar medewerkers veel verantwoordelijkheid nemen. Het zijn organisaties waar medewerkers eigenaarschap laten zien. Ze zijn actief en intensief betrokken bij de strategie van het bedrijf en dat legt de organisatie geen windeieren. In die bedrijven kan je er de kantjes niet aflopen, in die bedrijven wil je er de kantjes niet aflopen. In die bedrijven wil je erbij zijn. Het zijn bedrijven die zich in product of soort dienst niet zo onderscheiden van andere bedrijven. Ze onderscheiden zich wel in de dedicatie waarmee het product en dienst geleverd wordt. In het initiatief wat mensen nemen om te zorgen dat het toch goed komt al er iets mis dreigt te gaan. Waar mensen denken ik kan het beter vandaag nog even doen want morgen komt het er misschien niet van.

Taylorisme
Willem Verhoeven laat in zijn boek Modern Times:Pleidooi voor nieuw Taylorisme, zien hoe coachend leiderschap ervoor zorgt dat een efficiënte en effectieve indeling van taken op een inspirerende manier kan worden toegepast in organisaties. Hij betoogt dat we op die manier in Nederland ook tegen lage kosten kunnen produceren zodat we niet onze productie naar lage lonen landen hoeven te brengen.
Ik wens dat de verklaring van Gerardus er niet toe leidt dat de bazen rustig terugzakken in hun stoel omdat ze zich sussen met de gedachte dat het aan de crisis ligt. Nee, het gaat bij het omgaan met de lastige en veranderende economische omstandigheden juist om een extra appèl op ander leiderschap.