Excellent

Beginnen is moeilijk, vooral als het gaat om het in de vingers krijgen van een vaardigheid. Veel oefenen zorgt ervoor dat je de kunst gaat beheersen. Zonder zichtbaar ploeteren zet je tenslotte de mooiste resultaten neer, je bent dan excellent geworden.

Leren
“Herken je het pap?” vraagt mijn dochter. Ze probeert een liedje te spelen op de gitaar en neuriet erbij. In de verte herken ik iets van wat ik wel eens op de radio hoor en ik antwoord bevestigend dat ik herken wat ze speelt. Ik zeg dat het al een stuk beter klinkt dan een tijde geleden. En dat is ook zo, het klinkt nu al veel zuiverder, er trilt niet langer van alles mee. Ze drukt de snaren nu stevig tegen de hals van de gitaar en krijgt er zuiverder een helderder geluid door. “Ik hoef ook niet meer zo hard te drukken pap. Eerst deden mijn vingertoppen zo’n pijn als ik ging spelen, nu voel ik het haast niet meer”. Ik denk terug aan mijn eigen zere vingers toen ik gitaar leerde spelen en aan alle onmogelijke posities waarop ik mijn vingers brak. Alles deed zeer en ik dacht dat ik het nooit zou leren. ”Ik hoef geen les meer papa” zegt mijn dochter. “Met de computer en de gitaar van mama kan ik het mezelf ook wel leren”. Van de computer haalt ze de akkoorden. Er zijn plaatjes waarop staat hoe je je vingers op de snaren moet zetten. En daarna eindeloos herhalen, proberen en weer proberen. En na een tijdje komt ze uit haar kamer om ons het resultaat van haar oefenen te laten horen. Ze heeft inderdaad grote vorderingen gemaakt in de afgelopen maanden. Het klinkt al aardig. En weer denk ik terug aan al die momenten dat ik zelf de moed op wilde geven toen ik probeerde het gitaarspel onder de knie te krijgen. Oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Dat helpt als je een vaardigheid echt in de vingers wilt krijgen. Dat geldt niet alleen voor gitaarspelen of voetballen of autorijden maar ook voor leiding geven. Door het te doen wordt je er beter in en wordt het iets van jezelf. Weten hoe het moet is beslist onvoldoende. Op die plaatjes in je beeldscherm zie je precies wat de posities van je vingers moeten zijn. Vroeger haalde ik ze uit een boekje met popsongs, maar daarna wordt het proberen, net zo lang tot het vanzelf gaat. Eerst de losse grepen en dan overpakken van de ene greep naar de andere greep.

Toekomstbeeld
Je houdt het vol doordat je ervan droomt ook eens zo goed te kunnen spelen als je idolen. Je wordt op gang gehouden door een toekomstbeeld. Het willen bereiken van dat ideaal houdt je in beweging, zorgt ervoor dat je op je tanden bijt als het even lastig is. En als je dan blijft proberen merk je ineens dat het lukt, dat het gemakkelijker gaat en dat is opnieuw een mooie stimulans om door te gaan.
Toen ik nog studeerde en altijd platzak was, liftte ik om van de ene plaats in de andere plaats terecht te komen. Ik ging in Amsterdam, waar ik studeerde, bij de Utrechtsebrug staan. Vaak in een lange rij met andere lifters. Het duurde meestal wel enige tijd voor je een lift kreeg. Er ontstond meestal een gesprek met de chauffeur. Ik kan mij nog goed herinneren hoe ik bedankt werd voor het fijne gesprek na afloop va de rit. Die dank nam ik dankbaar in ontvangst en ik bedacht dat ik gedurende de hele rit niets gezegd had, ik had wat gehumd en ja gezegd. Zo ontdekte ik dat mensen het fijn vinden als er naar ze geluisterd wordt. Van die wetenschap maakte ik vervolgens weer gebruik om zo dicht mogelijk bij mijn bestemming te komen. Het was gebruikelijk dat je uit de auto werd gezet bij een afrit aan de snelweg. Het laatste stuk van de reis werd dan een flinke wandeling. Als echter de bestuurder midden in z’n verhaal zat, zei deze vaak: ”waar moet je precies zijn, ik breng je wel even naar je bestemming”. Het werd een bewuste strategie om in de buurt van de stad waar ik moest zijn een verdiepingsvraag te stellen, zodat er nog een lang verhaal achteraan kwam en regelmatig werd ik zo voor de deur afgezet.

Trainingen
Al jarenlang verzorgen wij de training “De kunst van het vragen stellen” of de training “Afspreken en aanspreken”. Het zijn trainingen waarin niet alleen uitgelegd wordt waarom dit belangrijke vaardigheden zijn voor iemand die leiding geeft, maar er wordt ook veel geoefend met materiaal afkomstig uit de werksituaties van de deelnemers. Weten hoe het moet blijkt dan niet voldoende om het ook goed te kunnen. Net al bij het gitaarspelen ontdek je bij het doen ook wat er lastig aan is. In de training maken we een begin. Regelmatig is dat begin erg confronterend voor de deelnemers. Ze dachten het al goed te weten maar ze raken voor ze het weten verstrikt in hun eigen oplossingsenthousiasme. Het is belangrijk je er steeds verder in te oefenen. Net als bij het gitaar spelen voelt het in het begin lastig en onnatuurlijk. Wie zet er z’n vingers nou zo gek neer. Als je echter een mooie melodie op prijs stelt, zorg er dan voor dat je die vingers zonder er bij na te denken de goede dingen laat doen. Je doet het niet omdat het moet. Maar omdat je resultaten wilt bereiken. Vragen stellen, luisteren, een visie delen, aanspreken doe je niet omdat in een boekje is opgeschreven dat je dat hoort te doen als leidinggevende maar omdat je een bestemming wilt bereiken.

Excellent
Gun jezelf de gelegenheid om te oefenen en bijt op je tanden als je zere vingers krijgt. Het is de moeite waard om door te zetten. Ook als je het al goed kunt is het nuttig om door te gaan met oefenen, je behoudt je scherpte erdoor. En zoals Willem Verhoeven schrijft in zijn recente boek over reflecteren: uiteindelijk gaat het van zelf, je hoeft niet langer te ploeteren. Anderen denken is dat nou alles, zij schudt het zo uit haar mouw. Je hebt dan het niveau van excellentie bereikt. Excellent leiderschap is het resultaat van veel oefenen.