Respecteer vakmanschap ook als je de baas bent

Op papier en van een afstand ziet iets er vaak eenvoudig uit. Je ziet dan niet de valkuilen, die er bij nader inzien wel zijn. Werk samen met de mensen, die de valkuilen kennen maar verlies je doel niet uit het oog

Dagje uit
Met mijn dochters zou ik iets leuks gaan doen. Even een dagje niet werken maar samen op stap. Een leuk uitstapje is dan een bezoek aan één van de duizend eilanden voor de kust van Jakarta in de Javazee. Het zijn er natuurlijk geen duizend maar er liggen daar heel wat, nog altijd paradijsachtige, eilandjes. We zouden naar een eilandje gaan wat zo’n 20 minuten varen uit de kust ligt. Lekker een dagje wit strand, heldere zee, snorkelen, mooie schelpen en ga zo maar door.

Gewaarschuwd
Toen we het aan onze omgeving kenbaar maakten werden we door mensen gewaarschuwd. Er stond een sterke moessonwind, het was januari en we moesten er maar niet teveel op rekenen dat de boot zou varen. Volgens mij zou dat wel meevallen. Bovendien, ik had mijn dochters een leuke dag beloofd en die moest doorgaan. We vertrokken vroeg van huis en stonden op tijd aan de kade vanwaar de boten normaal vertrekken. Ik keek over de zee en was gerustgesteld. Hoezo, hoge golven, dat viel toch reuze mee. Ja, zo hier en daar een beetje schuim maar verder zag het er toch rustig uit. Het viel mij dan ook bijzonder tegen toen bij de aanschaf van een kaartje, de verkoper bedenkelijk keek. Hij wist nog niet of de boot wel zou vertrekken. Dat hing af van de kapitein en die stond nog met wat andere mannen over de zee te turen. Naar de kapitein dus, ik zou hem er wel van overtuigen dat dit zeetje geen probleem was. Je kon het eiland zo zien liggen aan de horizon.

Toch varen
En, of het nou door mijn overtuigingskracht kwam of door het vakmanschap van de kapitein. Hij besloot om te gaan varen. Welgemoed stapten wij in het, toch wel kleine, bootje en staken van wal. Het duurde niet lang voor ik begon te twijfelen aan mijn inzicht. We klapten tegen een golf, doken weer een dal in voor de volgende golf en het eiland was volledig uit het zicht verdwenen. Was het besluit om te vertrekken wel zo verstandig geweest? Al spoedig was één van mijn dochters zeeziek en ik verweet mezelf mijn zin doorgedreven te hebben. Ik hoopte maar dat de kapitein zijn besluit op z’n eigen inzichten genomen had en niet op basis van de morele druk, die ik op hem had uitgeoefend. Als ik naar het gezicht van de kapitein keek werd ik gerustgesteld, geen spoor van zorg, hij remde keurig voor een volgende golf, gaf weer gas als het nodig was en wist ook nog eens een keer waar het eiland lag. Wij zagen het allang niet meer maar na 20 minuten hotsend en botsend varen, lag het eiland ineens voor onze neus. Opgelucht bedankten wij de kapitein maar waren toch blij dat we aan het eind van de middag in een veel grotere boot weer terug konden varen.

Leiderschap
Ik moet nog vaak terugdenken aan deze ervaring als ik met leiderschap bezig ben.

• Wat ziet het er van de kant vaak anders uit dan wanneer je er eenmaal inzit. Iets wat zo van een afstandje bezien een eenvoudig klusje lijkt blijkt als je er eenmaal inzit heel wat stuurmanskunst te vragen.
• Wat is het belangrijk om je vak te beheersen. Die kapitein wist gelukkig wat hij deed. Ik kon hem wel vertellen waar we heen wilden maar hoe hij moest varen wist hij vooral zelf. Hij had het geleerd en deed het al jaren. Wat is het riskant wanneer je als leider, de situatie niet door hebt en in de verleiding komt het stuur over te nemen.
• Wat is het belangrijk om te weten waar je heen wilt. Ook als het moeilijk is moet je op je doel gericht blijven en niet gedwongen of verleid door de omstandigheden ineens voor een andere koers kiezen zodat je het eiland voorbij vaart. De kapitein wist waar hij heen moest ook al kon hij het eiland niet meer zien. Hij had geleerd hoe hij zich op de richting moest oriënteren.

Coachend
Als je coachend leiding geeft is het ook van belang te weten waar je heen wilt. Je maakt daar goede afspraken over met de mensen waarmee je samenwerkt. Je dwingt niet en legt niet op. De medewerker weet meestal zelf het beste wat wel kan en wat niet kan. Het is wel belangrijk om daar goed over te praten. Het is belangrijk dat de kapitein zelf wil varen. Als hij vaart omdat de baas het hem oplegt wordt het risico op ongelukken groot. Je leest regelmatig over wat er dan gebeuren kan. Gekapseisde boten, in ravijnen gestorte bussen zijn geen uitzondering. In organisaties is dat verband misschien wat minder direct zichtbaar maar ik vrees dat het voorkomt dat het fout gaat in een bedrijf omdat de “kapiteins” zich gedwongen voelen om te gaan varen terwijl ze liever voor een ander moment, een andere route of een ander tempo hadden gekozen.
Van een afstand ziet het er soms zo eenvoudig uit. Op papier is alles maakbaar maar uiteindelijk wordt het resultaat bepaald door de keuzes die de man of vrouw in het bootje maakt.
Het is noodzakelijk daar rekening mee te houden als je tenminste resultaten wilt bereiken