Handelen schept helderheid

Passief afwachten vergroot onzekerheid en angst, handelen opent nieuwe perspectieven

Welke vraag?
Laatst stelde ik aan een groep waarmee ik aan het werk was de vraag, schrijf eens op wat voor jou nu een vraag is die je opgelost wilt hebben, op welke vraag moet er een antwoord komen? Ik stel zulke vragen wel vaker aan groepen. Die vragen vormen vaak een mooi beginpunt om verder mee te werken. Al werkend ontdekken mensen dan op welke manier ze antwoord vinden op de vraag, waarmee ze gestart zijn.
Toen ik ditmaal de vragen op een flip-over had verzameld, viel mij iets bijzonders op. Alle vragen hadden betrekking op de omgeving. Het waren vragen over de plannen van de directie, de te verwachten strategie en helderheid over het voortbestaan van arbeidsplaatsen.

Waar is “ïk”
Ineens viel het me op, er was maar één vraag, die “ik”als onderwerp had. Er was één vraag waarbij een “ik” tot handelen wilde overgaan en waarbij de vraagsteller zich afvroeg hoe hij iets voor elkaar kon krijgen. Hoe kan ik…………..?  Alle andere vragenstellers brachten zichzelf met hun vraag in de positie van passief afwachten. Hun  vragen brachten hen in afhankelijkheid van iets of iemand. Iets of iemand, die voor de antwoorden moest gaan zorgen. Die iets of iemand was daarbij bovendien niet duidelijk omschreven.
Het leek of er een ergens iets groots en vaags was en dat we pas kunnen handelen als dat scherp en helder is geworden.

SKOG
Jaren geleden las ik mijn kinderen voor uit een boek, het ging als ik mij niet vergis over de SKOG. In het boek strand een groepje muizen op zoek naar een mooie nieuwe wereld op een eiland waar een vreselijk monster lijkt te wonen. Hun eerste euforie over het eiland veranderd in grote angst al ze op het strand enorme voetafdrukken ontdekken. Ze stellen zich de vreselijkste beelden voor. Uiteindelijk besluiten ze het monster toch te gaan vangen en ze maken een val. Als het monster erin terecht komt blijkt dat het monster een heel klein diertje is net zo groot als zijzelf. Het kleine diertje was bang geworden toen het hen op het strand zag landen. Het had daarop van allerlei materialen een reusachtige bewegende constructie gemaakt. De benen waren stelten met hele grote voeten eraan en de afdrukken van die voeten hadden de muizen zo bang gemaakt toen ze op het strand landen.
Bij die muizen nam de angst hand over hand toe, in hun verbeelding werd het monster steeds groter. De meeste muizen waren verlamd door angst maar één van hen kon de anderen tot het maken van de val bewegen.

Uit de spiraal
In de organisaties waarin wij werken kunnen zulke dingen ook  gebeuren. Als je onmachtig en afhankelijk bent ontstaan er zomaar  vage monsters, die zomaar uitgroeien tot iets wat steeds enger wordt.  Soms leidt dat zelfs tot een spiraal waarin de beelden over en weer alleen maar versterkt worden. Zo kan de afhankelijkheid en de passiviteit van de mensen met wie ik in gesprek was makkelijk leidden tot de bevestiging van een beeld dat mogelijk bestaat bij de directie. Het beeld, dat deze mensen niet geschikt zijn voor hun werk of dat ze nog niet taakvolwassen zijn.
Over dit onderwerp ben ik met de groep in gesprek gegaan. We hebben elkaar vragen gesteld, vragen die bijna automatisch leidden tot de vraag wat je zelf kunt doen in die situatie. In dit geval bedachten de mensen in de groep dat ze vooral hun werk heel goed moesten blijven doen, daar moest al hun aandacht op gericht zijn. Ze spraken ook af dat iemand uit de groep actief in gesprek zou gaan met mensen in de omgeving om daar meer duidelijkheid te geven en te krijgen. Je zag ze krachtiger worden in het gesprek, je zag hoe prettig het is als je voelt dat je kunt handelen, als je verantwoordelijkheid kunt nemen ook als is niet alles helder. Verantwoordelijkheid nemen, handelen en in gesprek gaan leiden veel sneller tot duidelijkheid dan passief afwachten. Die duidelijkheid lijkt in werkelijkheid bovendien veel vaker op die kleine muis dan op dat grote monster.

Verantwoordelijkheid nemen daar draait het om, het gaat erom wat jij eraan gaat doen.