De daad bij het woord

Nieuw leiderschap is zo oud als de weg naar Rome

Karel Noordzij
In 2012 kwam het boek “Op weg naar nieuw leiderschap” van Karel Noordzij uit. Het is niet de eerste keer dat er over nieuw leiderschap geschreven wordt. In dezelfde tijd  kwam ook het boek “Nieuwe leiders gevonden” van Tica Peeman uit. Ook hoor je regelmatig over een nieuwe generatie leiders, die het allemaal anders gaat doen. Zaken als lange termijn, duurzaamheid, verantwoordelijkheid, integriteit en spiritualiteit komen aan de orde. Het is positief dat zoveel mensen nadenken over hoe dingen beter kunnen. In tijden van crisis is het belangrijk om wegen te vinden die uit die crisis leiden en we vinden dat leiders een belangrijke rol spelen in het vinden van die wegen.

Drie kenmerken
Nieuw leiderschap heeft bij Karel Noordzij drie kenmerken. De eerste is de box, te vergelijken met de box van een kind. De box geeft de kaders waarbinnen gehandeld mag worden. Het tweede kenmerk is transparante en heldere processen. Daarmee bedoelt Noordzij de processen in een organisatie waarlangs mensen met elkaar communiceren en het derde kenmerk benoemt hij als integraliteit en consistentie. Hij bedoelt daarmee dat het belangrijk is om steeds te sturen op de waarden, die belangrijk zijn in een organisatie.

De manager als coach
Wat Noordzij beschrijft, lijkt veel op wat Verhoeven schreef in zijn boeken “Managen zonder hiërarchie” (1991) en “De manager als coach” (1992). In zijn boek “De bescheiden leider” (2005) besteedt Verhoeven nog eens uitgebreid aandacht aan wat Noordzij integraliteit en consistentie noemt.
Het nieuwe leiderschap waarover Noordzij schrijft is dus al enige decennia bekend. Sterker nog, Mintzberg beschrijft in zijn boek “The structuring of organizations”(1979) in het hoofdstuk over coördinatiemechanismen ook al dat nieuwe leiderschap. Hij noemt het alleen niet zo. Hij legt ook helder uit hoe toenemende complexiteit in de samenleving en in de organisatieprocessen, die vorm van leiderschap noodzakelijk maken. Het is aardig dat Mintzberg in zijn boek verwijst naar de Romeinse keizers, die dat “nieuwe leiderschap” ook al toepasten. In de boeken van de Britse historicus Tom Holland wordt dat heel mooi beschreven.

Weten maar niet doen
De boeken van Mintzberg waren en zijn bij veel MBA opleidingen nog steeds verplichte kost en we kunnen gevoeglijk aannemen dat veel van onze huidige leiders er kennis van namen en dus dat nieuwe leiderschap al jaren kennen. Dat kennen heeft echter niet geleid tot het in praktijk brengen ervan.
Om tot in praktijk brengen te komen is meer nodig dan er kennis van nemen, is meer nodig dan het weten. De grote kunst is elke keer weer de stap die daarna komt. Hoe vertaal je dat in je eigen handelen. Hoe neem je daar zelf verantwoordelijkheid voor. Het zijn die processen waar een leider op moet sturen. Die vraag moet elke keer opnieuw gesteld worden. Wat doe je met wat je weet en hoe doe je dat dan. De uitdaging voor leiders is ervoor zorgen dat die vraag gesteld wordt en bewaken dat er antwoorden komen, niet alleen in woorden maar ook in daden.

De daad bij het woord
De vraag geldt natuurlijk ook de leider zelf. Daarom is het van essentieel belang dat ook de leider zich laat bevragen, door zijn medewerkers, door zijn commissarissen, door collega leiders.
Trainingen die naast bewustwording gericht zijn op gedragsverandering en coaching kunnen daar een effectief hulpmiddel bij zijn.
Bij het Centrum voor Excellent Leiderschap hebben we een structuur gecreëerd om elkaar er scherp op te houden. Ik ben benieuwd hoe jij dat in jouw organisatie hebt gedaan, want alleen als je dat doet krijgt nieuw leiderschap echt gestalte