Leiders genoeg

In een artikel in de Harvard Business review betoogt Insead hoogleraar Gianpietro Petriglieri op 15 december jl. dat in tegenstelling van wat er vaak gezegd wordt, namelijk dat we in een leiderschapscrisis zitten, dat dat volstrekt onwaar is. Leiders genoeg. ze zijn echter allemaal kampioen van een groep, die slechts een klein deel van de samenleving representeert. We hebben geen tekort aan leiders, we hebben echter wel een tekort aan een gezamenlijk toekomstbeeld voor onze samenleving. Dat ontwikkelen van dat toekomstbeeld moeten we niet overlaten aan onze leiders maar we moeten samen met hen in dialoog om zo stappen vooruit te zetten

Crisis
Voor zover ik weet is het kabinet er nog niet uit. Er wordt al uren koortsachtig overleg gepleegd maar er is nog geen bericht dat de zaak weer vlot getrokken is. Minister Schippers is er geheel onverwacht niet in geslaagd haar wetsvoorstel door de eerste kamer te loodsen. En, tot veler verrassing was het niet de oppositie maar waren het drie senatoren van de Partij van de Arbeid, die tegen het wetsvoorstel van de minister stemden. Guusje Terhorst, voormalig minister van Binnenlandse Zaken en voormalig burgemeester van Nijmegen was één van de tegenstemmers. In een interview zei ze dat er al genoeg macht bij de verzekeraars lag. Daar hoefde de macht om te bepalen door welke arts je behandeld moest worden niet ook nog aan toegevoegd.
In de hele discussie rondom het onderwerp van de vrije artsenkeuze spelen twee belangrijke onderwerpen een rol. Het ene is het streven van de minister, om de zorgkosten in de hand te houden. De minister denkt dat specialisatie in de zorg kan leiden tot meer efficiency en dus lagere kosten en aan de andere kant de mensen, die zeggen dat dat streven niet mag gaan ten koste van de vrije artsen keuze.  Een complexe situatie. Een situatie die zou je zeggen veel vraagt van het leiderschap van premier Rutten, Diederik Samson, Lodewijk Asscher en anderen.

Leiderschapscrisis
Is het een leiderschapsvraagstuk waarmee we hier te maken hebben? Hebben we te maken met een crisis in leiderschap, zijn er sterke leiders nodig, die knopen kunnen doorhakken. Het laatste rapport  van het “World economic Forum zegt dat in een vooruitblik op 2015, maar liefst 1767 deskundigen, wereld wijd zijn die mening toegedaan en eigenlijk zijn de meeste mensen wel de overtuiging toegedaan dat het ons ontbreekt aan goed en krachtig leiderschap. Gianpietro Petrigieri bestrijdt in een artikel van 15 december 2014 in de Harvard Business Review deze opvatting, zijn artikel draagt de titel : There is No Shortage of Leaders. Het klopt niet dat er een vacuum is als het om goede krachtige leiders gaat, er zijn er genoeg. Kijk maar eens hoeveel er opgeleid worden, kijk maar eens naar de enorme hoeveelheid instituten, die zich bezig houden met leiderschapsontwikkeling en leiderschapsselectie. Na 2010 is het vertrouwen in leiders naar een historisch dieptepunt gedaald maar er is door bedrijven in de USA ook 39% meer uitgegeven aan training, opleiding, instructie en selectie. Het meeste ervan is aan leiderschapsontwikkeling besteed. Hoe kan het dan dat we menen tegen een leiderschapscrisis aan te lopen?

Genoeg sterke leiders
Er zijn genoeg sterke leiders schrijft Petriglieri. De groeiende ongelijkheid in de wereld ontstaat niet zomaar. Bedrijven die profiteren van baanloze groei, doen dat niet op de automatische piloot en democratie staat niet onder druk omdat het niemand wat kan schelen en dat geldt ook voor de vervuiling. Het zijn allemaal ontwikkelingen, die plaatsvinden onder aanvoering van iemand. Het zijn niet de gevolgen van gebrek aan leiderschap. Het zijn de gevolgen voor het leiderschap wat we willen hebben. Er si een overvloed aan leiderschap maar het is ongelijk verdeeld. Homogene groepen, die voor belangen staan of gevestigde organisaties, die met hun eigen belangen bezig zijn, hun eigen middelen regelen, hun eigen netwerk en support organiseren om voldoende steun te krijgen hebben een overvloed aan leiderschapskandidaten. Voor kleine marginale groepen is dat al een stuk moeilijker.

Klassieke aanpak
Het Word Economic forum suggereert dat we een nieuw soort leiders nodig hebben, daar zijn al veel mooie termen voor bedacht en in omloop. Volgens Petriglieri is dat een klassieke aanpak van het probleem. Als we maar voor goede leiders zorgen komt de rest vanzelf goed, die volgt wel.
Goed leiden betekent hier echter niet leiden naar wat voor iedereen nodig en belangrijk is, het algemeen belang.
De vraag is dus niet of  we wel genoeg leiders hebben en of die leiders wel over de juiste kwaliteiten beschikken. De vraag is, heeft iedereen wel hetzelfde goede doel voor ogen? Er is geen sprake van een gemeenschappelijk toekomstbeeld en daar wordt ook niet aan gewerkt. Er is een gebrek aan collectieve verbeelding en een gebrek aan mensen, die ons uitnodigen aan zo’n proces mee te doen. En de huidige leiders zijn wel krachtig maar hebben niet geleerd vorm te geven aan zo’n proces van collectieve verbeelding, daar is veel geduld, aandacht, begrip, kwetsbaarheid, vergevingsgezindheid en nederigheid voor nodig.
We hebben vertrouwen in leiders die voor onze belangen opkomen en we zien het nog steeds als een kracht als leiders in staat zijn anderen mee te krijgen om te zorgen dat onze belangen ruimte krijgen. Het gaat om onze groep. Een leider mot onze belangen verdedigen en realiseren. Dat zie je nu in de spanning tussen de senatoren van de partij van de Arbeid en de liberale minister Schippers.

Een ander beeld
het verder ontwikkelen van leiders en hun vaardigheden helpt niet maar versterkt eerder het probleem. We hebben een ander beeld van leiders nodig. Als we roepen dat er een leiderschapscrisis is maken we onszelf onderdeel van het probleem. Het gaat niet om hoe we leiden maar om waarheen we leiden. Het gaat om het gezamenlijk overeengekomen toekomstbeeld. Het is belangrijk om leiders  en onszelf uit te dagen om na te denken over onze samenleving om  samen te zoeken naar een toekomst die voor iedereen leefbaar is . daarbij is veel dialoog noodzakelijk, heel wat meer dan twee dagen en nachten in het torentje van Rutten