Wat is jouw moraal?

Integriteit
Op  4 april van dit jaar publiceerde trainer en coach Rijk Binnenkamp een blog over integriteit. In zijn blog schrijft hij over onderzoeken waaruit blijkt dat integriteit als de belangrijkste eigenschap van een leider wordt gezien. Tegelijkertijd wordt keer op keer vastgesteld dat integriteit een probleem is . We blijken er vaak veel moeite mee te hebben. Vooral als mensen op een hoge positie niet integer blijken dan wordt er veel over gepraat en geschreven. Vaak ontstaat er ook een discussie waarin gezegd wordt dat alles volgens de wet  en dus niet strafbaar was. Het woord integriteit wordt dan gemakshalve vermeden. In de discussies over de Panama papers  wordt voortdurend verwezen naar het feit dat er niets illegaals gedaan werd. Maar is niet illegaal hetzelfde als integer?Volgens Binnekamp absoluut niet.

Moraal
In 2009 verscheen het boek Managen met Moraal van mijn vriend en collega Willem Verhoeven. Het was een reactie op de boekhoudschandalen. Verhoeven begint zijn boek met uitleggen hoe wij moraliteit uit ondernemingen verbannen hebben. Zijn uitleg, waarbij het scientific management een belangrijke rol krijgt toegedicht wordt in de Guardian van 11 juli dit jaar expliciet doorgetrokken naar de economie. De economie wordt in dat artikel beschreven als de wetenschap, die de plaats van de religie heeft ingenomen. Net als bij religie het geval is bepaald de economie de normen en de waarden. En de samenleving heeft zich naar die normen den waarden te gedragen. Daarin wijkt de economie af van echte wetenschap volgens de Guardian, want bij echte wetenschap wordt er onderzocht hoe dingen echt werken. Bij de economie is dat net als bij religie precies andersom daar moet de werkelijkheid functioneren volgens de normen die door de  religie of de economie bedacht zijn.

Moeilijk
Dat maakt verandering minder makkelijk en dat terwijl er wel steeds meer een beroep op integriteit en wordt gedaan en zoals Binnekamp schrijft mensen het erg belangrijk vinden. Sociaal Psycholoog Johnatan Haidt, hoogleraar Business ethiek bij New York University Stern stelt vast dat er inderdaad grote belangstelling is voor ethiek in bedrijven, er wordt ook veel onderzoek naar gedaan. De meeste jonge mensen willen graag voor een bedrijf werken waar ethiek serieus genomen wordt . Maar het is aan de andere kant niet gemakkelijk om verandering tot stand te brengen. Hoewel organisaties willen veranderen is het moeilijk systemen echt anders op te zetten.

Regels
En je kunt wel meer regels en protocollen maken maar het gevolg daarvan is gek genoeg dat mensen daardoor geen oog meer hebben voor de ethische kanten van een situatie. Ze zijn dan te druk met et toepassen van regels en zien niet wat daarom heen gebeurt. ( dat ziee je ook bij de reactie dat er niets strafbaars gedaan is)  Haidt’s collega onderzoeker Ann Tenbrunsel , hoogleraar aan de Mendoza Business School noemt dat ethiek vervaging, die wordt veroorzaakt door:
eufemistisch taalgebruik,
salami tactiek achtige besluitvorming,
vertekende waarneming
en het “positieve” beeld wat mensen van zichzelf hebben.

Blinde vlekken
Volgens Tenbrunsel is het van het allergrootste belang dat mensen hun eigen blinde vlekken kennen als het om ethiek gaat. Dat betekent dat je leert zien wanneer er een ethische kant aan een vraagstuk zit. Zolang je dat niet ziet  laat je ook je normen en waarden niet meespelen in het maken van keuzes. Als je je van je blinde vlekken op dit punt bewust bent is een kleine herinnering voldoende om je ethisch te gedragen. Volgens Haidt moeten CEO’s ethiek onderwerp van gesprek maken. Niet alleen maar praten over winst of ROI maar ook over hoe die winst en die ROI behaald worden. Is er sprake van kinderarbeid bij de productie, hoe kan je dat voorkomen? Die vragen moeten gesteld ook aan de managers en door de managers. Het is niet voldoende er een functionaris voor aan te stellen.

Grenzen
Wat je volgens Tenbrunsel kunt doen is het werk zo organiseren dat onethisch gedrag moeilijker wordt. Dat heb ik duidelijk gezien in de TBS kliniek waar het gebouw zo is ingericht dat de aanwezigen zich nergens kunnen afzonderen. Je bent altijd zichtbaar. Geef als leidinggevende het goede voorbeeld. Goed voorbeeld werkt veel beter dan strengere regels. Besteedt niet allen aandacht aan de formele organisatie maar vooral ook aan de informele organisatie.

Growth mindset
En tenslotte beperk je niet tot het vaststellen van de uitkomsten maar richt je vooral ook op de inspanningen van mensen. Richt je op het ontwikkelen van een “growth mindset”. Richt je op inzet, verbeteringen en het leren in plaats van op de resultaten. Dat stimuleert mensen om door te gaan op de ingeslagen weg. Dat weten we van de onderzoeken van Carol Dweck.
Binnekamp en Verhoeven benadrukken het belang van het ontwikkelen van een moreel kompas. Dat is belangrijk, maar het is mooi dat Haidt en Tenbrunsel een richting aangeven waardoor dat kompas ook echt kan gaan werken.
Blijft de vraag; “wat gaan jij en ik eraan doen?”

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl