Wat is de rol van de manager?

In een recent rapport van de nationale ombudsman wordt melding gemaakt van een magere 6,5 waar het gaat om de dienstverlening van ambtenaren.. De schuld daarvoor wordt neergelegd bij de politiek en bij de steeds veranderende regels, maar ik mis de rol van de managers als een oorzaak van dit magere cijfer.

Grapjes
In mijn jeugd had ik moeite met grapjes over ambtenaren. Ik kan me nog goed het grapje herinneren over de prijs van tweedehands hersens, waarom die van een ambtenaar zo duur waren? Het antwoord werd dan lachend gegeven, omdat die nog nooit gebruikt waren. Als ik met zo’n grapje thuis kwam werd mijn moeder boos. Mijn vader was namelijk ambtenaar en nu denk ik dat mijn moeder last had van het feit dat hij altijd zo druk was met zijn werk. Hij werkte bij het gevangeniswezen en was daar altijd mee bezig. Ook ’s avonds en in de weekenden werkte hij regelmatig. Hij ging met pensioen toen hij 64 was maar werkte na zijn pensionering gewoon door en zelfs op z’n sterfbed, 10 jaar later, moest mijn moeder hem helpen met het bellen van mensen, die hij nog een hart onder de riem wilde steken. Ja, mijn vader gebruikte zijn hersens wel degelijk. Mijn vader hield van zijn werk en de mensen met wie hij werkte. Toch maakte hij gebruik van de VUT regeling, iets wat hij aanvankelijk niet van plan was. En dat kwam omdat hij steeds meer moeite kreeg van de nieuwe, vaak jonge managers die leiding gingen geven aan het gevangeniswezen. Het boterde niet tussen hen en mijn vader en daarom zocht hij de niet gewenste vluchtroute van  de VUT. Na die tijd had hij hiërarchisch niets meer met hen te maken  en kon hij gewoon doorgaan met het begeleiden van de resocialisatie van gedetineerden of het werken aan de voorwaarden, die dat mogelijk maakten. Het is opvallend hoe het beeld van mijn vader ten aanzien van het management bij het gevangeniswezen veranderde. Aan zijn eerste baas, de latere minister van onderwijs Veringa had hij veel te danken, die herkende zijn kwaliteiten en gaf hem de kans om naast zijn werk te studeren. Zo haalde hij een diploma aan de toenmalige sociale academie. En een andere baas was dr. J. van der Grient, mijn vader leerde veel van hem over het omgaan met gevangenen. Het waren deze en andere leidinggevenden, die ervoor zorgden dat mijn vader zijn werk goed kon doen, dat hij zich erin ontwikkelde en er beter in werd. Zij schiepen ook de voorwaarden waardoor mij vader zich zo betrokken voelde. Dat veranderde gedurende de laatste jaren van zijn loopbaan. Hij kreeg steeds meer moeite met het gedrag van leidinggevenden en voelde zich door hen beperkt in zijn handelen.

Het kan beter
Dit verhaal komt bij mij boven als ik in de NRC het artikel lees met de titel “Het kan beter met de ambtenaar”. In dat artikel gaat het over het onderzoek van de nationale ombudsman. Uit dat onderzoek blijkt dat de burger de ambtenaar een magere 6,5 geeft. De ombudsman blijkt jaarlijks wel 40.000 klachten te ontvangen over de dienstverlening van de overheid. In het artikel wordt gewezen op de problemen , veroorzaakt door de politiek die steeds weer nieuwe regels maakt en nieuwe eisen stelt. Er wordt ook gewezen op de gebrekkige communicatie.

Management
Maar wat ik mis in het artikel is de rol van het management. Welke rol spelen leidinggevenden hierin? Wat doen die om de ambtenaar de ruimte te geven in zijn of haar communicatie met de burger of in hoeverre zijn het juist de leidinggevenden, die er voor zorgen dat de ambtenaar zich verdekt opstelt en zich inspant om niet ergens de schuld van te krijgen? In mijn blog van 12 januari van dit jaar had ik het over de strategische driehoek van professor Mark Moore (Harvard), die zichtbaar maakt hoe het bij de overheid steeds gaat om het tegen elkaar afwegen van belangen. Een overheid die dat goed doet creëert publieke waarde.  Robert Borkes doet onderzoek naar de factoren die bepalend zijn voor publieke waarde en leiderschap is daar een heel belangrijke van. Mijn vader merkte dat al toen hij besloot om gebruik te maken van de VUT. En uit allerlei onderzoek blijkt hoe managers ervoor kunnen zorgen dat medewerkers zich betrokken tonen maar er ook de oorzaak van kunnen zijn dat angst, je snor drukken en je verdekt opstellen de norm worden. Het is de moeite waarde om eens met die bril op naar het functioneren van ambtenaren te kijken.

Met de rol die je kiest, kies je ook de verantwoordelijkheid die je neemt. Leer meer over de gevolgen van keuzes in het artikel ‘Kiezen en verantwoordelijkheid’.

Artikel lezen

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/”