Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Welk type leider?

25 oktober 2016, gepubliceerd door Dirk Boersma

In de Harvard Business Review van 20 oktober jl. staat het verslag van een onderzoek naar welk type leider succesvol was bij het duurzaam verbeteren van de resultaten van een school in het Verenigd Koninkrijk. Het deed mij denken aan wat er bij de excellente school De Straap in Helmond gebeurt.

Excellente school
In eerdere blogs heb ik al geschreven over excellente school De Straap in Helmond. Daarbij heb ik ook geschreven over de aanpak van de directeur van de school. Zij wist die samen met ouders, buurtbewoners en leerlingen te transformeren van een school die slecht bekend stond naar een school die dit voorjaar voor de vierde maal op rij het predicaat “excellente school” van de minister van onderwijs ontving.

Onderzoek
En vanmorgen kreeg ik een artikel in de Harvard Business Review onder ogen  waarin onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk het enige type leider beschrijven wat in staat is een zwakke school te transformeren naar een goed presterende school. Tot mijn vreugde zag ik wat punten van herkenning in hun onderzoek. Ze deden onderzoek naar scholen, hun resultaten en hun directeuren over een periode van zeven jaar. Ze bestudeerden wat 411 directeuren van scholen in het middelbaar onderwijs in de UK deden, wat hun interventies waren en wat het effect daarvan was. Het waren allemaal openbare scholen, die allen onder hetzelfde regiem vielen en waarvan de resultaten door de overheid allemaal op dezelfde manier gemeten worden.

Een zorgelijk resultaat
Ze waren op die manier dus erg goed met elkaar te vergelijken. De onderzoekers komen op basis van dat onderzoek tot de conclusie dat besturen over het algemeen de verkeerde directeuren aanstellen, de directeuren die er voor zorgen dat er op de lange termijn niets verandert. Er is maar één type directeur wat wel degelijk voor verandering kan zorgen. Maar dat is gek genoeg de directeur die van besturen en de beleidsbepalers de minste waardering krijgt. De onderzoekers vinden dat een zorgelijk resultaat. Ten behoeve van het onderzoek, hebben ze de directeuren verdeeld in vijf verschillende typen directeuren. Ze onderscheiden de volgende types: de chirurg, de soldaat, de accountant, de filosoof en de architect. Bij elk type keken ze naar de ingrepen en de resultaten op zowel de lange als de korte termijn. Ook keken ze naar wat er met de resultaten gebeurde als de directeur vertrokken was.

De chirurg
De chirurgen zijn besluitvaardig, daadkrachtig en zeer resultaatgericht, ze hebben veel oog voor de resultaten van de leerlingen. Ze gaan onmiddellijk aan de slag om de leeropbrengsten van het lopende jaar omhoog te brengen. Ze hebben de overtuiging dat scholen slechte resultaten behalen omdat er leerlingen zijn die onvoldoende presteren. Ze zorgen ervoor dat de onderpresteerders van school verdwijnen en richten zich volledig op de leerlingen, die goede resultaten halen. Deze leerlingen worden gestimuleerd om nog harder te werken. Hun argumentatie is: we kunnen niet iedereen helpen. Deze directeuren zijn echte winnaars, ze geloven dat als je maar hard genoeg en met discipline je werk doet dat je dan ook resultaten zult behalen. Deze directeuren slagen er in de examen resultaten snel te verbeteren, ze zetten de beste docenten bij de leerlingen die examen moeten doen en zorgen voor intensieve examentraining. Het resultaat is op korte termijn betere examenresultaten maar ook een verminderde inkomensstroom omdat mindere studenten verwijderd worden. Maar deze scholen houden dat resultaat niet lang vast, zodra deze directeuren wegens succes naar elders vertrekken zakken de resultaten als een plumpudding  in elkaar en is de school terug waar ze was of meestal in een meer deplorabele toestand. Dat leidt vaak tot de roep bij ouders om opnieuw zo’n leider aan te trekken.

De soldaat
Het type soldaat houdt van orde en netheid. Zij richten zich graag op de kosten en verwijderen het dode hout, ze zijn erg gericht op deadlines. Zij huldigen het standpunt dat onder druk alles vloeibaar wordt. Met minder middelen gaan mensen vanzelf anders werken. Ze outsourcen graag en gaan over op goedkopere toeleveranciers. Dit leidt snel tot betere financiële resultaten, de examenresultaten verbeteren echter niet en het moreel van de docenten zakt beneden peil. Als zo’n soldaat vertrekt lopen de kosten zomaar weer op naar het vroegere peil en maar het moreel onder de leerkrachten blijft slecht.

De accountant
Het type accountant investeert in groei en richt de aandacht op de studenten die goed presteren. Ze denken dat een school zwak is omdat de schaalgrootte te klein is. Ze gaan op zoek naar samenwerking of fusies, zowel horizontaal als verticaal. Ze gaan de schoolfaciliteiten aan derden verhuren om zo meer inkomsten te genereren. Ze slagen er echter niet in de examenresultaten van de school te verbeteren.

De filosoof
Het type filosoof is het type dat verknocht is aan het onderwijs. Ze houden van het discussiëren over alternatieve methoden. De leerkracht staat voor hen centraal, leerlingen en ouders zijn ondergeschikt. Leraren vinden zo’n filosoof vaak leuk. Er worden studiereizen georganiseerd en leerkrachten van andere scholen komen op bezoek. Alleen op de school verandert er niets. Leerlingen gedragen zich nog steeds ongedisciplineerd, ouders voelen zich niet betrokken en zowel de financiële resultaten als de leerresultaten veranderen niet. De filosoof verontschuldigt zich dan met de woorden dat veranderen tijd kost en dat lesgeven een kunst is, die je niet zomaar in één nacht onder de knie hebt.

De architect
En dan is er tenslotte het type architect, dat zijn directeuren, die hun blik op de lange termijn gericht hebben en met die lange termijn voor ogen de school opnieuw vorm geven. Dit zijn directeuren die wijs en bescheiden zijn en die een visie op de lange termijn hebben. Ze proberen de school zo vorm te geven dat leerkrachten zich er thuis voelen en dat de school een plaats krijgt in de gemeenschap. Ze zoeken samenwerking met de scholen, die hun leerlingen naar hun school sturen voor vervolgonderwijs en proberen zo voor de leerlingen zo vroeg mogelijk een positieve leeromgeving te ontwikkelen. Lastige studenten worden niet verwijderd maar komen in een aparte groep terecht. Ze helpen leerkrachten hun aanpak te verbeteren door hen coaching en ontwikkelprogramma’s aan te bieden. Ze werken samen met organisaties in de lokale gemeenschap om de leerlingen een bredere kijk op de samenleving te geven. De aanpak van de architect kost tijd. Dat komt omdat ze alle aspecten in hun aanpak aandacht geven. Maar na drie jaar zie je de examenresultaten beter worden en ook als de directeur vertrekt blijven die resultaten hoog. Ze zien zichzelf meer als steward dan als leider. De Nederlandse vertaling van steward is rentmeester. Dat is iemand die goed zorgt voor de zaken die hem of haar zijn toevertrouwd.

Lange termijn
De onderzoekers zagen alleen bij deze ”architecten” zowel de onderwijsresultaten als ook de financiële resultaten op de lange termijn verbeteren. Maar tegelijk zagen ze dat de publieke waardering voor deze “architecten” erg klein is. De onderzoekers deden hun onderzoek omdat het onderwijs in het Verenigd Koninkrijk wereldwijd gezien niet goed presteert, ondanks het feit dat er meer geld dan elders aan wordt uitgegeven. Ze komen tot de conclusie dat er maar één oplossing is. Namelijk zorgen voor meer directeuren van het type architect. Maar dat lukt alleen als we dat in de samenleving ook zo gaan zien. In Helmond lukte het bij openbare basisschool  De Straap, maar hoe zorgen we ervoor dat het ook elders gaat lukken?

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063