Evenwaardigheid, een voorwaarde

Evenwaardigheid gaat ervan uit dat er verschillen zijn. Ook verschillen tussen mensen die in een organisatie werken. Die verschillen zijn echter geen legitimatie om over een ander de baas te gaan spelen. Ze zijn evenmin een reden om iedereen in het zelfde keurslijf te persen. Nee, de verschillen zijn de basis voor dialoog, begrip en nieuwe inzichten

Evenwaardigheid
Gelijkwaardigheid of evenwaardigheid. Wij kiezen bij het Centrum voor Excellent Leiderschap bewust voor het gebruik van de term evenwaardigheid. Het blijft een lastig begrip, maar het is belangrijk om het bewustzijn te ontwikkelen dat evenwaardigheid betekent dat zaken heel verschillend kunnen zijn, maar toch dezelfde waarde kunnen hebben. Het één niet beter dan het ander en het één ook niet belangrijker dan het ander. In coachend leiderschap is dat essentieel. De coachende leider staat niet boven degene aan wie hij leiding geeft, maar hij is ook niet het hulpje van degene die leiding ontvangt. Nee, de coachende leider staat naast degene die leiding ontvangt. De samenwerking die er is tussen de coachende leider en zijn medewerker is gebaseerd op afspraken, niet op machtsverschillen.

Iedereen hetzelfde
De discussie over evenwaardigheid of gelijkwaardigheid duikt elke keer weer op. Recent kwam in een team aan de orde of en zo ja hoe de directeur deel uit kon maken van het managementteam. Enkele leden van het team namen krachtig het standpunt in dat de directeur bij participatie in het managementteam precies hetzelfde diende te handelen als de andere leden van het team. Dus ook stukken uitwerken, lijstjes maken en stukken uittypen. Iedereen gelijk, dus voor de directeur ook hetzelfde “huiswerk”. Het viel niet mee om met elkaar vast te stellen dat er sprake zal zijn van erkende verschillen.

Belbin
Een verwijzing naar de verschillende teamrollen van Belbin hielp een beetje. Belbin laat mooi zien dat er 9 rollen zijn die in een team vervuld moeten worden. Dat is belangrijk om het team goed te laten draaien en om effectief te zijn als team. Belbin laat ook zien dat mensen niet in al die rollen goed kunnen zijn. De test die Belbin heeft ontwikkeld laat zien in welke rollen je wel goed kunt zijn en in welke andere  niet. Alle rollen zijn nodig om het team goed te laten functioneren. De ene rol is niet belangrijker dan de andere, ze zijn erg verschillend en toch allemaal even belangrijk om tot een goed resultaat te komen. De rollen zijn niet gelijk, nee, totaal verschillend zelfs, soms botsen ze in de uitwerking met elkaar maar ze zijn wel allemaal noodzakelijk en daarom evenwaardig.

Waarden
Ooit volgde ik een training multicultureel onderhandelen bij dr. Farid Elashmawi. In de training zaten Indonesiërs, Amerikanen, Australiërs en twee Nederlanders, waar ik er één van was. Ik voelde me erg één met de Indonesiërs. Mensen zeiden ook wel eens tegen mij, jij bent net een echte Javaan. Maar in de training kwam ik met een schok tot de ontdekking hoe anders ik was. Dr. Elashmawi liet ons op een lijst met zo’n 50 waarden de voor ons belangrijkste aangeven. In volgorde graag. Dus van de belangrijkste naar de minder belangrijke. Het was een schok om te ontdekken dat mijn lijstje sterk verschilde van de lijstjes van de Indonesiërs, ook van de lijstjes van de Amerikaanse en de Australische deelnemers. En warempel, mijn lijstje kwam sterk overeen met het lijstje van mijn Nederlandse collega. Ik ontdekte ineens hoe Nederlands ik was en hoe ik verschilde van Indonesiërs en Amerikanen en Australiërs. Was ik daardoor ook beter dan Indonesiërs, Amerikanen en Australiërs? Nee, natuurlijk niet, niet beter maar wel anders, ik verschilde wel in de waarden die ik belangrijk vind in mijn leven. En, ik kom dus als het erop aan komt, ook tot andere keuzes in mijn leven en in mijn werk. De gelijkheid tussen mij en de Indonesiërs, die ik meende te ervaren lag op een heel ander vlak. Als mensen waren wij en zijn wij gelijk. We kennen dezelfde emoties, we zijn blij, verdrietig en boos, maar we ervaren die emoties soms in verschillende situaties.

Erkende ongelijkheid
Evenwaardigheid betekent dat je erkent dat er verschillen zijn. Dat je ook over die verschillen kunt praten, maar dat je de ander niet dwingt om aan jou gelijk te zijn. Willem Verhoeven spreekt bij evenwaardigheid graag over erkende ongelijkheid. Je bent verschillend van de ander, maar dat betekent niet dat je boven of onder de ander staat.
Bij coachend leiderschap is evenwaardigheid een belangrijk uitgangspunt. Je staat naast de ander, je ziet en erkent de verschillen en bent bereid daarover het gesprek aan te gaan. Je doet eerst je best die ander te begrijpen en zoekt vervolgens de ruimte bij de ander om hem of haar de kans te geven jou ook te begrijpen. Vanuit dat elkaar begrijpen ontstaan nieuwe inzichten en kun je stappen vooruit zetten. Het is bijzonder om te ervaren hoe makkelijk dat vaak gaat. Ik mocht het al vaak aan den lijve ondervinden.