Zelfkennis en vertrouwen

Vaak willen we precies weten hoe een ander in elkaar zit om te bepalen hoe we met hem of haar omgaan. Maar wat weten we van onszelf? Jezelf kennen is minstens zo belangrijk als het gaat om relaties, zeker als het gaat om leiding geven en leiding ontvangen.

Wie vertrouw je?
Recent had ik een gesprek met iemand die nu succesvol is in de zaken. In korte tijd heeft deze persoon een paar goedlopende winkels opgezet en dat is bijzonder in deze tijd, waarin gezegd wordt dat het slecht gaat in de retail. Privé ging het echter niet zo goed en daar hadden we het over. Ergens midden in het gesprek hoorde ik die persoon heel stellig zeggen “ik vertrouw niemand” en het leek of het de bedoeling was dat ik dat zou bevestigen. Ik zat even met mijn mond vol tanden en ik bedacht dat ik eigenlijk iedereen vertrouwde, dat was precies het tegenovergestelde. Ik aarzelde met het uitspreken van dit standpunt en het gesprek was alweer verder. Ik kon rustig mijn mond dicht houden.

Hoe bij mij?
Dat betekende niet dat ik ook stopte met nadenken over deze uitspraak en nog eens wat beter nadacht hoe het bij mij zat. Was het zo dat ik dacht dat iedereen alleen maar goede en verstandige dingen deed. Nee, dat was het niet. Ik weet wel zeker dat mensen soms slechte en onverstandige dingen doen. Zelf behoor ik ook de categorie die zich daar schuldig aan maakt. Dus het feit dat ik iedereen vertrouw heeft niets te maken met het feit dat ik denk dat het “heiligen” zijn. Uit de verhalen vaan mijn gesprekspartner kon ik opmaken dat die persoon zich regelmatig bedrogen voelde. Ook daar dacht ik over na.

Bedrogen

Hoe vaak was ik bedrogen, ik kon het niet bedenken. Ik dacht terug aan het moment dat ik me even bedrogen voelde. Dat was toen ik in dienst trad van de PTT in 1978. Een mededinger, die toen afgewezen werd in Groningen omdat men mij geschikter vond, werd enkele maanden later voor dezelfde functie in Leeuwarden aangenomen. Naar later bleek werd met hem een beginsalaris overeengekomen dat een volledige schaal boven dat van mij was. Daar was ik aanvankelijk boos over, ik voelde me besodemieterd. Dat gevoel werd aangewakkerd door de mensen met wie ik er over sprak. En ik ging het gesprek erover aan met mijn baas.

Beter onderhandelen
Die had een heel kort antwoord. “Had je beter moeten onderhandelen”, zei hij. Daar had ik geen antwoord op en het plaatste de hele gebeurtenis in een volstrekt ander perspectief. De salarisafspraken die gemaakt waren, waren niet het gevolg van hun onbetrouwbaarheid als onderhandelingspartner maar een gevolg van mijn naïviteit in het onderhandelingsproces. Als ik niet nogmaals in die positie terecht wilde komen moest ik er dus voor zorgen dat ik beter voor mijn eigen standpunt opkwam en leerde daar beter voor op te komen.

Nog een gebeurtenis
Er is nog een gebeurtenis die mij helder voor de geest staat. Dat was in 1998, toen Jakarta één grote chaos was en er overal geplunderd en brand gesticht werd. De meeste buitenlanders waren geëvacueerd, maar ik was er nog en ik hoorde over een familie, die het huis niet uit durfde. Hun eten was op. Ik wilde er eten naar toe brengen maar wist niet hoe. Ik bedacht dat ik een politieofficier kende en ik belde hem om te vragen of hij kon helpen. Hij was een en al bereidheid en kwam mij thuis ophalen. We reden samen de stad in en na enige tijd kwamen we terecht in groepen plunderende jonge mannen. Hij deed tot mijn verrassing de ramen van de auto open. Hij was niet in uniform en niet herkenbaar als politieagent. Zijn wapen had hij onder zijn oksel, dat was dus ook niet zichtbaar. Als de plunderaars het gesprek met hem aangingen antwoordde hij rustig en vriendelijk. Zo kwamen we bij de familie, die hun huis niet uit durfden. We gaven het eten wat we bij ons hadden af, en gingen terug naar mijn huis in de buitenwijken van Jakarta.

Hoe zeker?
Hij legde me uit dat het in zulke situaties belangrijk was, je niet te verstoppen, niet hard te rijden en te zorgen dat je contact had. Niet hoe gevaarlijk anderen waren, maar hoe sterk of hoe zeker jij jezelf voelde, daar ging het om. Het was belangrijk om jezelf goed te kennen om te weten hoe je reageert, om je eigen emoties te kennen en te weten hoe je daarmee om kunt gaan. Het was veel belangrijker dat je jezelf goed kende en dat je met je eigen emoties en intuïtie om kon gaan. Als je daar met vertrouwen mee om kon gaan, kon je je rustig en veilig voelen. Ik bedacht dat daar misschien het verschil kon zitten tussen mij en mijn gesprekspartner.

Woedend
Gisteren sprak ik ook nog iemand anders. Hij was het volstrekt oneens met de nieuwe koers, die was ingeslagen bij de organisatie waarvoor hij als vrijwilliger werkt. Razend was hij en hij had al met allerlei mensen ruzie gemaakt. Hij had zich minder parlementair over deze mensen uitgelaten. Toe ik hem zei dat hij beter zijn verontschuldigingen aan kon bieden zei hij dat hij dat niet kon. Het was te groot voor hem, zei hij. Ja, en als het te groot is dan kun je het niet hanteren, dan hanteert het jou.

Rustiger en steviger
Ik durf niet te zeggen wat beter is maar ik kan wel zeggen dat ik me erg prettig voel bij het feit dat ik geen wantrouwen koester tegen de mensen die ik ontmoet. En ik ben blij dat ik mezelf ken, dat ik weet hoe ik reageer en wat ik wel en wat ik niet kan. Er is zo veel rust in mijn leven gekomen. Dat is ook wat we vaak terug krijgen van mensen die een training leiderschap bij ons gevolgd hebben. Die hebben vooral over zichzelf geleerd en zijn daardoor een stuk steviger geworden en hebben meer zelfvertrouwen en rust gekregen als leidinggevende.