Wat doe je aan de keukentafel?

Keukentafel
Het keukentafel gesprek, ik heb er aan heel wat meegedaan. Vroeger in het dorp waar ik woonde dronken we zeker drie keer per dag koffie aan de keukentafel. Daarbij werden regelmatig diepgaande gesprekken gevoerd. En, in de tijd dat ik bij een transportbedrijf werkte en we op zaterdag spoorbielzen rond brachten, bestemd voor het maken van rustieke tafels of het aanleggen van borders in de tuin, werd het bezoek aan de klant vaak afgesloten met een kop koffie of een biertje aan keukentafel en ook dan werd er wat gepraat. De keukentafel was belangrijk op het Groningse platteland, aan die tafel werd veel besproken. Daar hadden mensen tijd voor elkaar en werd er naar elkaar geluisterd.

Decentralisatie
Toen ik in het kader van de decentralisatie van de zorgtaken van de landelijke overheid over de keukentafel gesprekken hoorde dacht ik:’mooi, dat is een hele verbetering, geen vaststelling op basis van aankruislijstjes. Maar echte gesprekken waarin geprobeerd wordt elkaar te begrijpen’. Ik moest ook denken aan de ruim honderd keukentafel gesprekken, die ik in 1991 voerde met de chauffeurs en andere logistieke medewerkers van het transportbedrijf wat toen werd overgenomen door PTT Post. Aan de keukentafel spraken we met alle personeelsleden en hun partner over hun bezwaren. We namen er de tijd voor  en als het nodig was kwamen we nog een keer terug. En het resultaat was dat alle medewerkers de nieuwe situatie accepteerden. Ruim een jaar geleden werd ik nog een keer uitgenodigd voor een reünie van die groep en het was goed om te horen hoe positief ze waren over dat proces. En ik moet erbij vertellen dat er van niemand medewerking gekocht hoefde te worden.

Frustratie
Als ik nu echter over de keukentafelgesprekken hoor of lees waarvan ik me zoveel had voorgesteld. Dan lees ik vooral over boosheid, frustratie en teleurstelling. Ik lees ook over fasering, stappenplannen en voorbereiding op het keukentafelgesprek. Je kunt er niet open en onbevangen ingaan. Je moet op je tellen passen en dat is geen keukentafel gesprek volgens mij. Het lijkt meer op het gesprek wat ik ooit lang geleden had met een rechercheur. Aan de keukentafel thuis bij de dorpsagent. In dat gesprek moest je op je tellen passen en zorgen dat je niets verkeerd zei.
De vraag is of je zo wel komt tot het beoogde maatwerk waar de hele decentralisatie voor bedoeld was.

Rouwbericht
Kort geleden las ik een kort artikel wat me erg aansprak. De titel was Design Thinking: een rouwbericht (mogelijk voorbarig). Het artikel gaat over de populariteit van het begrip Design thinking en de schrijver, Keith Logan,maakt zich daar veel zorgen over. Adviesbureaus, consultants en organisaties zijn druk bezig ook deze beweging kapot te maken. Nadat dat eerst al met ‘lean’, ‘scrum’,’ agile’ gedaan is.

Opgedeeld
Logan ziet zich in de tijd dat hij als consultant actief is geconfronteerd met de heersende gedachte dat alles gestructureerd kan worden, opgerold in een framework of opgedeeld in methoden, die dan weer verpakt kunnen worden in trainingsmateriaal dat dan vervolgens gekocht of gekocht kan worden. Dat wordt gedaan zegt hij omdat het erg moeilijk is de idee te verkopen, dat kost tijd, uitleg, discussie en oefening. Het is een stuk makkelijk om de fases van het proces los te verkopen met de belofte dat je door die toe te passen vanzelf bij het idee komt. En zo veranderde’ Lean’ in een aantal standaard uitvoeringsprocedures. ‘Scrum’ veranderde in een aantal sprints. ’ Agile’ komt niet  verder dan de offerte en zo dreigt nu ‘design thinking’ in rook op te gaan.

Design thinking
Voor mijn idee lijkt het of met de decentralisaties hetzelfde is gebeurt en dat datgene waarvoor het bedoeld is allang uit beeld verdwenen is. Saillant detail is daarbij dat design thinking wel een heel passend zou kunnen zijn. Het is trouwens veel minder nieuw dan het lijkt schrijft Logan. Je begint met vaststellen waar je wat aan wil doen, vervolgens zorg je voor een scherper beeld, daarna genereer je ideeën en je maakt een prototype, je probeert uit, evalueert en kijkt wat er aangepast moet worden.

Mensen
Met dat proces ben je er echter niet, je hebt mensen nodig, die goed vragen kunnen stellen om erachter te komen wat er aan de hand is. Die mensen moeten ook een goed relatie kunnen opbouwen met hun gesprekspartner. Ze hebben psychologisch inzicht nodig en moeten echt empathisch zijn. Met een spreadsheet of een laptop voor je lukt het niet. Daarnaast heb je ook verbeeldingkracht nodig om ideeën te kunnen genereren. En je moet kunnen faciliteren om ervoor te zorgen dat alles op tafel komt en er constructief wordt samengewerkt en tenslotte moet je ook nog oplossingen kunnen vaststellen, ook hierbij is faciliteren van belang om het beste uit mensen te kunnen halen. Je moet daarbij ook in staat zijn zo’n proces heen en terug te laten gaan. Zodat de uitkomst steeds beter wordt.

Vaardigheden
‘Het grappige is,’ zegt Logan, ‘dat je met mensen met die inzichten en vaardigheden  het hele proces model niet nodig hebt. Met de goede mensen werk je vanzelf op een goede manier naar de oplossing toe.’
Misschien is het wel beter om psychologie, faciliteren, de klant centraal stellen, opties ontwikkelen en acties vast stellen aan de mensen aan te bieden, als ze dat beheersen  gaat het wel goed. Dan krijg je goede keukentafelgesprekken. Het kost echter veel meer moeite om je al die zaken eigen te maken dan om dat ene ‘lean’, ‘scrum’, ‘designthinking’ of ‘keukentafel’ trucje te leren. Realiseer je echter dat de inspanningen dan ooit tot duurzame resultaten zullen leiden.
Ik hoef niet uit te leggen hoe coachend leiderschap daar wel een belangrijke bijdrage aan kan leveren.
Wil je herover of over iets anders doorpraten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl