Terug op aarde

Toetsresultaten
Laatst had ik een gesprek met een mevrouw, die schoolleiders in het basisonderwijs adviseert. Op de tafel waaraan we stonden te praten zag ik een mooi uitgewerkt schema liggen. Ze vertelde dat ze dat gebruikte om samen met schoolleiders de toets resultaten van een school te analyseren. Die analyse kon dan dienen als basis voor een verbeterplan op zo’n school. Met die analyse kreeg je de mogelijkheid om nauwkeuriger te kijken waar de schoen wrong bij het onderwijs op een school.

Verandering
We spraken er over door en mijn gesprekspartner legde mij uit dat toetsen in het basisonderwijs veel gebruikt worden om te zien waar kinderen zijn in hun ontwikkeling en dan vooral waar het gaat om rekenen en taal. Je kunt ermee vaststellen in hoeverre de leerling de verplichte leerstof beheerst. Op basis van zulke niveaus wordt dan het onderwijs verder ingericht. We kregen het ook over het feit dat het kind meer is dan de competentie taal en de competentie rekenen. Zo’n toets stelt vast wat het kind op dat moment kan. Met zo’n toets kun je niet zien wat de potentie is van zo’n kind. Een gevolg is dat kinderen niet worden uitgedaagd. Ze gaf aan dat dat laatste veel belangrijker is en dat ze er  veel energie steken daar aandacht voor te krijgen bij een schoolleiding.

Mindset
We hadden het even over het werk van Carol Dweck, over een ontwikkelingsgerichte mindset en een ‘fixed mindset’. De hierboven geschetste aanpak met het vaststellen van niveaus kom je vooral in die ‘fixed mindset’ terecht. Op mijn vraag of op de opleiding voor onderwijzers daar geen aandacht voor was zei ze  dat zeker het geval was. Dat jonge leerkrachten wat dat betreft ook met een open blik aan hun werk op een school begonnen maar dat het na een paar jaar zo was dat ze zich toch aangepast hadden aan wat het gebruik op hun school was. ‘Ja, ze passen zich aan, aan hun directeur’. Die blijft op de klassieke manier sturen en leiding geven. Stelt vast dat de resultaten van de school tegenvallen, haalt ons erbij en legt het probleem bij de leerkrachten neer. En zo is de cirkel rond.

Verandermodel
Ik moest denken aan de laatste blog van Henri Mintzberg, een zeer gezaghebbende hoogleraar op het gebied van Management en Organisatie. In die blog heeft hij het over ons klassieke beeld dat veranderingen, transformaties zo je wilt aan de top van een organisatie dienen te beginnen. Bijna iedereen volgt daarin het door Kotter ontwikkelde acht stappen model, schrijft Mintzberg. Het gekke is dat het verander model van Kotter wat al sinds 1995 gepromoot wordt nog steeds hetzelfde is. Het is de basis voor elk transformatieproces dat wordt ingezet.

Klopt niet
Maar het klopt helemaal niet zegt Mintzberg. Veranderingen beginnen helemaal niet aan de top. Die beginnen onder in de organisatie, waar het werk gedaan wordt. En het is van levensbelang daarnaar te luisteren. Als je zoals in het hierboven genoemde voorbeeld de visie van een consultant overneemt en met die visie de mensen in je organisatie bestookt worden mensen willoos, ze plegen lijdelijk verzet. Zelfs als het gaat om zaken waar ze eigenlijk wel voor waren. Ze hadden er alleen zelf al een betere oplossing voor bedacht en moeten zich nu ineens voegen in iets wat van boven komt met daar natuurlijk ook een rapportageopdracht bij. Het is geen wonder dat Kotter zegt dat een transformatie jaren kan duren schrijft Mintzberg. Kotter adviseert ook mensen die niet meewerken te verwijderen uit de organisatie. Dat leidt vaak tot een langdurig en weinig transparant kat en muisspel. Het haalt alle leven en vitaliteit uit een organisatie.

Terug op aarde
Volgens Mintzberg heeft iedereen in een organisatie ideeën over hoe het anders zou kunnen en het is belangrijk daarover steeds met de mensen in je organisatie in gesprek te zijn. Strategieën ontwikkelen zich stapsgewijs uit de gesprekken die je met elkaar hebt. Organisaties kunnen zich aanpassen aan de omstandigheden door ervoor  te zorgen de mensen steeds met elkaar in gesprek zijn. Als ze dat niet gewent zijn kost dat zeker tijd en het is belangrijk niet gelijk de moed op te geven.
Mintzberg roept alle managers, ceo’s, adviseurs, consultants op om terug te komen naar de aarde om gewoon de verbinding aan te gaan en in gesprek te zijn. Dan ben je getransformeerd voor je er erg in hebt en een strategie of een stappenplan zijn niet meer nodig. Dat geldt niet alleen voor het onderwijs. Maar ook voor de papierfabriek, voor de lampen fabriek, voor de gemeente voor het autobedrijf en voor de retailer.
Hoe ga jij dat aanpakken?

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl