Ruimte voor het individu

In veel sectoren krijgen managers de schuld van een vervelende werkomgeving. Maar is het wel juist de managers de schuld te geven? Zijn er geen andere schuldigen?

Boosdoeners
In mijn vorige blog schreef ik over zorgprofessionals die onvoldoende erkenning en waardering krijgen voor hun werk en over managers waarvan gemakkelijk gezegd wordt dat zij de boosdoeners zijn. Dat zij zaken doordrukken, professionals en andere werknemers niet serieus nemen en sterk gericht zijn op planning, controle en beheersing. Beheersing die er vooral op gericht is de kosten in de hand te houden. We horen al jaren dat de kosten voor diensten door de overheid geleverd veel te hoog zijn en het is de taak van de hiervoor genoemde managers om ervoor te zorgen dat die kosten beheersbaar blijven. In allerlei organisaties, waaronder de zorg is, er een heel apparaat ingericht om die kosten in de hand te houden.

Geen visie
Alle bezuinigingen en kosten besparende maatregelen waar mensen in de uitvoering door beperkt worden en waarvoor een heel leger, vaak goedwillende managers wordt ingezet, is volgens Steen Jakobsen veroorzaakt door mensen die het volstrekt aan enige visie ontbreekt en die absoluut niet begrijpen waar het in de economie om draait. Volgens Jakobsen is echte economie gebaseerd op beloond worden in met name microstructuren of, om het op z’n Nederlands te zeggen, kleinschaligheid. Jij en je geld worden juist in een omgeving van kleinschaligheid gestimuleerd om te investeren en om geld uit te geven. In zo’n omgeving ben je niet bezig met sparen en oppotten. Volgens Jakobsen is de huidige samenleving daar ver van verwijderd.

Hand op de knip
Sinds het begin van de financiële crisis is de samenleving permanent in een sfeer van alarm. En managers roepen: let op, gevaar! Kijk uit en wees voorzichtig, de hand op de knip. De politieke elite heeft maar één antwoord en dat is centralisatie van de macht en vanuit dat ene machtscentrum alles regelen. Dat is niet het beste uit mensen halen maar het beste van jezelf in mensen stoppen. Het is een beweging die uitnodigt tot alles vanuit één plaats regelen en organiseren.

Individuele actor
Volgens Jakobsen is dat de volstrekt verkeerde benadering. Hij gelooft in de individuele actor, in de individuele investeerder, in de individuele student. Jakobsen doet hier een krachtig beroep op de constitutie van de VS en het feit dat iedereen volgens die constitutie dezelfde rechten heeft. Niet Trump, Clinton of Greenspan zijn verantwoordelijk voor de welvaart. Het gaat om de constitutie die ons vrije mensen maakt. Niet de gemiddelde stemmer is het probleem, het probleem is dat we met hem niet in gesprek zijn. We moeten ons op deze mensen richten en in hen investeren en in de voorzieningen, die belangrijk voor de mensen zijn. Maar in plaats daarvan wordt er geïnvesteerd in banken, in niet duurzame industrieën en in internationale bedrijven die te groot zijn om te laten imploderen.

Veranderen
Volgens Jakobsen hebben we geen keus, we moeten wel veranderen. We zijn op een doodlopende weg. We moeten weer naar elkaar gaan luisteren. We moeten ook productiever worden, want dat is de manier om van de schuldenberg af te komen, met alleen inflatie verdwijnt die schuldenberg niet.

Gevangen
Het is jammer dat veel managers gevangen zijn in het denken van het politieke en economische establishment. Ze zijn ervan overtuigd dat ze goed werk doen als ze ervoor zorgen de kosten te beperken. En het is door de wijze waarop zij worden aangestuurd ook goed te begrijpen. En als ze worden ontslagen worden er weer managers met dezelfde opdracht benoemd.  Het probleem zit volgens mij niet in de managers, maar in diegenen die hun zorgorganisatie of hun onderwijsorganisatie of hun veiligheidsorganisatie alleen maar sturen op de kosten. De mensen die het ontbreekt  aan ideeën en aan visie. Het is alweer wat jaren geleden dat ik de bestuurder van een grote re-integratie organisatie sprak. Zijn visie was veel omzet en zo laag mogelijke kosten. Toen ik probeerde hem duidelijk te maken dat het bij visie om iets anders zou moeten gaan bestreed hij dat bij hoog en bij laag. Het ging om winst want daar ging het bij echte bedrijven ook om. Het bedrijf waarvan hij bestuurder was is inmiddels bankroet gegaan.

Bewust
Jakobsen wijst er niet voor niets op dat de problemen van onze organisaties en onze samenleving niet bij de mensen die het werk doen liggen, maar bij de mensen die de macht naar zich toe trekken en geen ruimte laten voor de mensen die het werk in de uitvoering doen. Laten we ons er bewust van zijn het handelen van de managers bepaald wordt door de mensen aan de top van hun organisatie.