Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Reflecteren, leren en productiviteit

13 september 2017, gepubliceerd door Dirk Boersma

Hippie
In het dorp waar ik woonde kwam op een gegeven moment een Amerikaanse hippie wonen. Het was een aardige extroverte man. Hij deed makkelijk mee in het dorpsleven en verdiende zijn kostje door met regelmaat hand en spandiensten te leveren bij de lokale aannemer. Het was in ons dorp trouwens de gewoonte dat iedereen ergens werkte. Als je dat niet deed viel het op. Ik kan mij herinneren dat ik op een mooie ochtend met de veewagen, terug van de veemarkt, het dorp weer in reed. Aan het begin van het dorp kwamen we Sam, zo heette de hippie tegen en mijn collega riep uit de vrachtauto, ‘Zo Sam, moet je niet werken’ en Sam antwoordde; ’Nee vandaag werk ik niet vandaag moet ik denken’. Mijn collega proestte het uit ‘Sam moet nadenken, hahahahaha’. Zoiets had hij nog nooit gehoord.

Monteur
Toch bedenk ik mij, nu ik het opschrijf, dat er zich vaker situaties voordeden waarin iemand moest denken. Zo was er de zeer deskundige monteur, die ons hielp bij het onderhoud van de vrachtwagens. Die ging voordat hij aan een klus begon vaak even zitten, keek naar de vrachtauto, zei niks en dacht. Na enige tijd kwamen dan de opdrachten. Pak dit eens even pak dat eens even en dan ging hij zeer doelgericht aan de slag met een reparatie, die voor ons onmogelijk was gebleken. Dat moment van even rustig zitten van stilte had hem blijkbaar geholpen van binnen, zaken in een structuur te brengen en in zijn hoofd was ook een aanpak voor de oplossing van het probleem ontstaan. Zelf hadden we het die dag vaak ook al een paar keer geprobeerd en er een bout bij stuk geslagen of een sleutel verbogen of iets anders vernield en het probleem was eerder groter dan kleiner geworden. Van de monteur accepteerden wij allemaal dat hij eerst even rustig ging nadenken maar van Sam, de Amerikaanse hippie vonden we het maar gek dat hij de tijd nam om na te denken, dat hij er zelfs zijn werk ervoor afzegde.

Artsenbezoeker
Ik kan mij nog een andere situatie herinneren. Het ging om iemand in de sales. Hij bezocht klanten, artsen om medicijnen aan de man te brengen. Hij verkocht goed, zijn omzet was veel beter dan die van zijn collega’s. Maar hij werkte veel minder. Zijn manager stoorde zich daaraan en ging erover met hem in gesprek. Hij vroeg hem zich voor te stellen wat er met zijn omzet zou gebeuren als hij meer tijd in zijn saleswerk zou steken. De man dacht na en reageerde dat  in dat geval zijn omzet niet hoger zou worden misschien zelfs lager. Hij had die momenten van rust nodig om alert te zijn en zijn hersens goed bij zijn werk te houden. Hij dacht ook vaak na over wat bij welke klant de beste aanpak zou zijn.

Productiviteitsstijging
Professor Giada di Stefano zegt in een video uit 2014 dat we in de laatste 25 jaar van de 20e eeuw een gemiddelde productiviteitsstijging van 80 % hebben gekend. Maar die productiviteitstijging is gegaan ten koste van 5 weken vrije tijd per jaar. Di Stefano verteld in diezelfde video dat er nog een totaal andere manier is om aan productiviteitsstijging te werken. Het is de manier waarbij we inzetten op ruimte voor reflectie op ons werk. Reflecteren helpt ons om te leren om ons werk effectiever en beter te doen.

Reflecteren
Reflecteren helpt ons betekenis geven aan de dingen doe we horen, zien en voelen. Betekenis geven is belangrijk bij leren. De experimenten van Chase en Simon (1973) maken dat mooi duidelijk. Als je mensen een schaakbord met een opstelling van schaakstukken laat zien en je vraag mensen nadat het bord is weggenomen te reproduceren waar de stukken stonden dan blijken ervaren schakers dat veel beter te doen dan mensen die nog nooit geschaakt hebben. Dat werkt echter alleen als het gaat om een opstelling uit een echt spel. Als je de stukken willekeurig op het bord zet dan is er geen verschil tussen de ervaren schaker en degene die nog nooit geschaakt heeft.

Tacit knowledge
We hebben tijd nodig om na te denken zodat we van expliciete kennis tacit knowledge kunnen maken. Kennis die betekenis voor ons heeft, die ons helpt effectiever te handelen. Leiding geven betekent de mensen aan wie je leiding geeft de ruimte geven en stimuleren beter te worden in hun werk en hun competenties verder te ontwikkelen. Uit de experimenten van Di Stefano cs maar ook uit die van Richard Hackman met teams blijkt dat het ook erg nuttig is voor mensen om ergens met elkaar over te praten. Ook dan reflecteer je. Je gaat er effectiever door handelen. Voorwaarde is wel dat er echt gepraat wordt over het werk over wat je samen aan het leren bent.

Veiligheid
Er is trouwens nog een andere voorwaarde voor nodig. Mensen moeten zich daarbij veilig voelen. Als ze zich niet veilig voelen is er geen openheid en komt het gesprek niet op gang. Het is de verantwoordelijkheid van een leider om voor die veiligheid zorg te dragen. Helaas zijn veel leidinggevenden zich daar niet van bewust en ontbreekt het volledig aan die veiligheid. Mensen verstoppen zich dan of gaan grappig doen om zich maar niet echt te hoeven laten zien. Er zijn maar weinig mensen die de moed hebben, die Sam, de Amerikaanse hippie had en die ruimte voor zichzelf claimen om te denken om betekenis te geven om hun ervaringen en expliciete kennis om te zetten in tacit knowledge. Hoe doe jij dat trouwens?

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/”

 

 

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063