Nederig en bescheiden

De overwinning van Donald Trump laat goed zien welk beeld er in de samenleving bestaat van een goede leider. Iemand die onze problemen op gaat lossen. Niet alleen in de VS maar ook in Nederland kijken mensen naar zo’n leider uit. In een recent artikel van business consultant Denyse Whillier schrijft deze dat juist nederigheid een essentiële voorwaarde is om effectief in leiderschap te kunnen zijn.

Beelden
Nederland is een heel eind van de Verenigde Staten vandaan en wat daar aan de andere kant van de oceaan gebeurt, kan ik alleen maar volgen via de TV, de radio, de krant en social media. Obama ken ik niet, Clinton ken ik niet en Trump ken ik niet. En hoewel ik in Nederland woon, ook Mark Rutten, Diederik Samson of Lodewijk Asscher ken ik niet. Ik moet het doen met de beelden, die ik mij van hen vorm op basis van de informatie die de media mij over hen brengen. En hoewel ik ze niet ken heb ik toch een oordeel over ze.

Sympathiek
Obama maakt op mij een sympathieke, bescheiden indruk. Die heeft hij deze dagen opnieuw bevestigd door Trump onmiddellijk uit te nodigen voor een gesprek. En door Trump in dat gesprek te vragen Obamacare overeind te houden. En zowaar, nu lees ik vanmorgen dat Trump zijn vernietigende oordeel over Obamacare heeft genuanceerd. Ik lees niet dat hij het gevecht met Trump heeft gezocht, ik lees niet dat hij Trump voor rotte vis heeft uitgescholden. Ik lees dat hij Trump gevraagd heeft de gezondheidszorg voor de mensen, die daar zelf slecht voor kunnen zorgen in stand te houden. We hebben er niet bij gezeten, we hebben niet gehoord hoe Obama en Trump met elkaar spraken. Maar er lijkt wel iets gebeurd te zijn. Iets wat een beetje hoop geeft.

Nederig
Vanmorgen las ik een artikel van Denyse Whillier, een business consultant uit Londen. Ze schrijft over nederigheid als een essentiële voorwaarde voor leiderschap. Volgens Whillier, zien we die voorwaarde vaak over het hoofd. We hebben het graag over visie, zelfvertrouwen, kracht, charisma en besluitvaardigheid als we het over de voorwaarden van effectief leiderschap hebben. En leiders lijken ook vaak hun best te doen die voorwaarden in hun optreden zichtbaar te maken voor de buitenwereld. Maar, schrijft Whillier, nederigheid is veel belangrijker als je iets met je leiderschap wilt bereiken. Ze wijst erop dat nederigheid het tegenovergestelde is van arrogantie. En arrogantie is juist iets wat gemakkelijk zichtbaar wordt als je naar de voorwaarden visie, zelfvertrouwen etc. kijkt.

Niet angstig
Nederig zijn is niet hetzelfde als angstig, gedwee of bang zijn. Nederig zijn betekent niet dat je onder de indruk bent van de ander en dat je daarom je mond maar dicht houdt. Zeker als je leest waarin nederigheid volgens Whillier zichtbaar wordt, is duidelijk dat je voor nederigheid veel moed nodig hebt en ook veel zelfvertrouwen of tenminste vertrouwen dat het “goed” zal komen. Die nederigheid is geworteld in een overtuiging, in waarden en principes. Je hebt de moed nodig om los te laten. Whillier noemt vier zaken waarmee je nederigheid laat zien in je leiderschap.

1. Deel je fouten met anderen zodat zij van jouw fouten kunnen leren. Als je als leider de moed hebt je fouten zichtbaar te maken dan maak je het daarmee voor anderen makkelijker hun fouten ook te laten zien. Anderen kunnen daardoor worden aangemoedigd ook nederigheid te laten zien. En zich niet arrogant te gedragen naar collega’s of klanten toe.
2. Ga de dialoog aan en vermijd het debat. Luister naar verschillende standpunten. Vaak hebben leiders de neiging het van anderen te willen winnen . In het debat of de discussie, die zo ontstaat raken ze steeds meer op de eigen argumenten en redeneringen gericht. De ruimte voor de gezichtspunten van anderen wordt steeds kleiner en zo wordt ook de kans op een gezonde besluitvorming kleiner gemaakt. Er ontwikkelt zich gemakkelijk tunnelvisie met alle nare gevolgen daarvan.
3. Geef je over aan onzekerheid, of zoals in het Engels, omhels haar. Ook hiervoor is veel moed nodig. Onduidelijkheid en onzekerheid zijn normaal in de moderne wereld. Als leiders laten zien dat ze niet overal een antwoord op hebben scheppen ze ruimte voor anderen om op te staan en met hun oplossingen te komen. Daarmee vergroten ze de kans op een goede besluitvorming waarin zoveel mogelijk opties zijn meegenomen.
4. Laat zien dat je ook een volger kunt zijn, wees daar een voorbeeld in. Door de rollen om te draaien scheppen leiders niet alleen kansen en mogelijkheden voor hun managers en medewerkers, maar geven ook het voorbeeld in het zaken van een andere kant bekijken, iets wat erg belangrijk is in samenwerking.

Onze collega Willem Verhoeven werkte deze en andere thema’s verder uit in zijn boek “De Bescheiden Leider”. Een boek wat hij uitbracht vlak voor de bankencrisis in 2005. Ik denk dat Obama veel weg heeft van de leider, die hij in dat boek beschrijft en ik ben bang dat Trump daar in het geheel niet op lijkt. Alleen, het zijn mijn indrukken. Misschien gaat de geschiedenis ons leren of mijn indrukken klopten.