Leiderschap en waarden

De problemen rond de diefstal van examen opgaven op de Ibn Ghaldoun school doen de gemoederen hoog oplaaien, er zou met de Nederlandse waarden gespot worden. Het recept voor de diefstal werd echter al in 1928 in het oer-Nederlandse boek van J.B.Schuil uit de doeken gedaan.

School sluiten
De gemoederen in Nederland zijn weer even hoog opgelaaid. Er zijn examens gestolen bij de Ibn Ghaldoun-school in Rotterdam. In een sombere stemming werd door Sander dekker, staatssecretaris van onderwijs, en de onderwijs inspectie gisteren bekend gemaakt wat de gevolgen daarvan zijn. Gelukkig blijven voor veel middelbare scholieren de gemaakte examens geldig. Maar leerlingen, die gebruik hebben gemaakt van voorinformatie verkregen uit deze diefstal, zullen de gevolgen ervan dragen.
De diefstal van de examens wordt aangegrepen om de hele school in de strafbank te zetten en de Rotterdamse wethouder van onderwijs noemt sluiting van de school onvermijdelijk.
In een commentaar in Elsevier pleit de chef van de onderzoekredactie, Arthur van Leeuwen, eveneens voor sluiting. Zijn argument is dat de school spot met Nederlandse waarden.

Rob en de stroper
Die verwijzing naar Nederlandse waarden riep bij mij onmiddellijk een associatie op. Het was de associatie met het boek “Rob en de stroper van Tjot Idi”. Het boek is in 1928 verschenen en werd geschreven door J.B.Schuil. Het boek speelt zich af in een echt Nederlands dorp, waar echt Nederlandse middelbare scholieren afspreken de vragen voor een wiskundeproefwerk te stelen. Het gaat om een proefwerk waar ze erg tegenop zien en waarvan de uitslag cruciaal is voor het al dan niet overgaan naar een hogere klas. Een paar jongens breken ’s nachts de school binnen. Ze klimmen over een muur, schrikken zich dood van een kat en staan doodsangsten uit, maar ze zijn succesvol en krijgen de opgaven in handen. De opgaven worden de volgende dag uitgedeeld. De jongens spreken plechtig af dat alle betrokkenen zullen zwijgen als het graf en de repetitie wordt gemaakt. De volgende dag staat er een woedende leraar voor de klas. Hij is razend want hij snapt dat niet iedereen ineens een 10 gehaald kan hebben. Het is voor hem zo klaar als een klontje dat er iets niet klopt. De repetitie moet worden overgemaakt, de rector komt woedend de klas in en wil de onderste steen boven hebben. Al snel blijkt de rector te weten wie de boosdoeners zijn en die moeten van school.

Trouw
De jongens zijn echter van mening dat de waarde trouw hier geschonden is door een van hen. De rest van het boek gaat over hoe er met die waarde trouw wordt omgegaan. Over wat er met je gebeurt als je een belofte breekt. Rob, de hoofdpersoon in het boek, wordt doodverklaard omdat de jongens denken dat hij hen verraden heeft. Rob blijft echter tot aan het eind van het boek trouw aan zijn belofte ondanks alle gepest, getreiter en gedreig. Doodverklaard zijn is een hel. Maar hij slaat zich er met hulp uit onverwachte hoek, van iemand die buiten de samenleving staat, doorheen. Die iemand is de stroper van Tjot Idi, die als Atjeh veteraan niet meer kan wennen in de voor hem bekrompen Nederlandse samenleving.
Aan het eind van het boek komt natuurlijk de beloning en is het eind goed al goed.
In het boek van J.B.Schuil toont deze Rob zich een echte leider, door ondanks alles trouw te blijven aan de belofte die hij heeft gedaan. Door trouw te blijven aan zijn belofte, door in zijn gedrag te laten zien dat die waarde belangrijk voor hem is, ontdekken de anderen dat Rob te vertrouwen is.

Moraal, verstand en wijsheid
In deze tijd wordt er voortdurend geklaagd over gebrek aan vertrouwen. Er wordt gepleit voor leiders die weer vertrouwen kunnen geven. Dat zijn leiders die zich bewust zijn van hun waarden en die waarden trouw blijven, ook als het moeilijk gaat.
In de situatie om de Ibn Ghaldoun school, is er sprake van een moeilijke situatie, bij veel mensen is het vertrouwen verdwenen. Aan welke waarde ben je trouw als de school gesloten wordt? En welke waarde dien je als deze situatie gebruikt kan worden om tot een structurele verbetering te komen? Mijn collega Hendrik Verweel werd gisteren als oud rector van een Islamitische school in Amsterdam bij “Dit is de dag”, op Radio 1 over deze kwestie geïnterviewd. Hij besloot met betrokkenen veel verstand en wijsheid toe te wensen. Ik wil daar graag moraal aan toevoegen.