De leider als persoon

Ranglijstjes
Ranglijstjes laten zien dat de Verenigde staten het machtigste leger ter wereld hebben. Het ranglijstje waar ik dit aan ontleen staat in Business Insider van oktober 2015.De scores zijn gebaseerd op het aantal actieve soldaten, het aantal tanks, het aantal helikopters, het aantal straaljagers, het aantal vliegdekschepen en het aantal onderzeeërs. Het is een uitslag, die mij en ik denk de meesten van ons niet verbaasd. We zijn er inmiddels wel aan gewend dat het leger van de USA het sterkste is.

Verbaasd
Vanuit dat perspectief bekeken was ik wel verbaasd dat ik in The Atlantic van november 2012 een artikel tegenkwam waarin die macht van het leger van de VS serieus in twijfel werd getrokken door de zeer ervaren en goed ingevoerde journalist Thomas E. Ricks. En die twijfel zat niet zoals bij het Nederlandse leger, in niet werkende voertuigen, niet functionerende IT of het ontbreken van onderdelen maar in het gebrek aan goed leiderschap. Dat is merkwaardig want over het algemeen wordt er juist vaak een voorbeeld genomen aan het leiderschap bij de krijgsmacht. Zo kwam bijvoorbeeld in Indonesië tot voor kort op elke serieuze leidinggevende positie een gepensioneerde officier benoemd. Die wisten immers wat leiderschap was. En ook in de USA en Nederland zijn voormalig generaals graag geziene sprekers op bijeenkomsten over leiderschap.

Ernstige zorgen
Ricks is echter van mening dat ze er niet zoveel van bakken en hij maakt zich daar ernstige zorgen over. Hij wijst op het mislukken van de oorlog in Vietnam, de oorlogen in Afghanistan en Irak en stelt dat we niet moeten denken dat het bij een volgend conflict beter zal gaan als er niets veranderd aan het leiderschap bij de krijgsmacht. Middelmatigheid is de norm schrijft Ricks en dat is niet nieuw. Die middel matigheid dreigt elke keer opnieuw.

Systemen en procedures
De systemen en procedures, waarlangs mensen carrière maken in het leger zorgen ervoor dat de gemiddelde mensen aan de top komen. De echte goeden verdwijnen uit het leger. Het leger is zich na de tweede wereldoorlog steeds meer als een grote onderneming gaan gedragen. Een onderneming waarbij mensen zich moeten aanpassen aan de heersende cultuur. Er is geen plaats meer voor mensen die anders zijn. Het gaat vooral om die gemiddelde mensen, die hun hoof niet beven het maaiveld uitsteken, die zich goed kunnen aanpassen. Generaals zijn niet langer de “rentmeesters” van het leger. De mensen, die goed zorgen voor wat aan hun zorg is toevertrouwd.

Eigen belangen
Ze zijn eerder leden van een gilde, die zich sterk maken voor eigen belangen en eigen rechten. Dat werd mede veroorzaakt door de loopbaanontwikkelingssystemen en de “jobrotatie”die daar onderdeel van was. In de tweede wereldoorlog werd een hoge generaal van z’n positie gehaald, als hij het niet goed deed, hij kreeg nog een keer een ander positie om te laten zien wat hij wel kon. En desnoods werd hij gedegradeerd. Zo kwamen de echte goede generaals in beeld. Overigens was het ook toen al lastig lezen we bij Ricks . Hij verteld gedetailleerd over de landing van de geallieerden bij Normandië in 1944 en over hoe er aanvankelijk geen vooruitgang werd geboekt. De hoge generaal die kwam kijken aan het front miste het hoofdkwartier ter plekke en ontdekte dat de bevelhebber zich had ingegraven om niet geraakt te worden door het Duitse vuur. De man werd onmiddellijk vervangen. Pas de vierde generaal slaagde erin terrein op de Duitsers te veroveren. De anderen hadden andere functies gekregen. Het ging hier niet allen om terrein winst maar ook om een veel kleiner verlies onder de eigen manschappen.

Generaals buiten schot
Deze aanpak die het Amerikaanse leger sterk maakte in de tweede wereldoorlog was verdwenen tijdens de oorlog in Vietnam. Generaals hadden een gebrekkig tactisch inzicht. Excessen zijn daar ook een gevolg van. Dat bleek ook in Afghanistan en Irak. Het is navrant dat reeds in Vietnam maar ook in Irak gewone soldaten gestraft werden voor hun rol in die excessen maar dat de leiding buiten schot bleef. Terwijl volgens Ricks het juist de leiding was die hier verantwoordelijk voor was. De gekozen strategie deugde niet grote concentraties soldaten in plaats van kleine groepen soldaten, die contact kunnen leggen met de lokale bevolking.

Petraeus
Die strategie werd pas ingevoerd toen generaal David Petraeus het opperbevel kreeg in Irak. Petraeus had en heeft wel tactisch inzicht. Hij wist om te gaan met onbekende situaties en viel net steeds terug op wat hij op de militaire academie had geleerd. Niet de Irakese burgers, niet de gewone soldaten maar de generaals waren het probleem, die belemmerden de vooruitgang. Ze wisten niet hoe om te gaan met opstandige burgers. Petraeus liet zijn troepen in kleine groepen dicht bij de Irakese burgers verblijven zodat er contact met de burgers kon ontstaan en soldaten en burgers elkaar beter konden leren  kennen. Dat leidde tot veel betere samenwerking.

Leren
Ricks stelt het is niet de vraag of de troepen zich kunnen aanpassen aan de omstandigheden, het is de vraag hoeveel tijd het kost voordat de generaals gaan luisteren naar hun troepen om te leren wat wel en wat niet werkt. De prijs voor het opleiden van de generaals wordt betaald door de troepen. IN Irak duurde dat 3 jaar, net zolang als de hele tweede wereldoorlog duurde voor de Amerikanen. Ricks illustreert het falen van generaals aan nog meer voorbeelden, waaronder het zich in de luren laten leggen door Osama bin Laden. Er was geen plan en alleen maar een korte termijn visie.

Lezingen
En de generaal die elk inzicht miste Tommy Franks gaf na zijn pensionering voor veel geld lezingen en gaf natuurlijk zijn memoires uit. Hij klaagt daarin over gebrek aan erkenning. Hij heeft ook een leiderschapsinstituut onder zijn eigen naam opgericht.
Ricks stelt dat het Amerikaanse leger zijn oorlogen overleeft door jonge effectief optredende officieren. Die vaak het gezicht van de militaire top redden. Alleen het falen van die top gaat ten koste van veel mensenlevens.

Nederlandse leger
Ik weet niet wat de stand van zaken van het Amerikaanse leger zegt over het Nederlandse leger. Er is wel een mooie link tussen het beeld wat door Ricks geschetst wordt van jonge Amerikaanse officieren en wat de Nederlandse generaal Otto van Wiggen schetst in het artikel “Leiderschap onder vuur” op Management Site. In dat artikel begint hij met het beschrijven van iets wat in Afghanistan gebeurde en de verantwoordelijkheid die een jonge luitenant daarin nam. Hij schetst ook de ontwikkeling van leiderschap bij de Nederlandse krijgsmacht, hij maakt ook een vergelijking met  leiderschapsontwikkeling in de burgermaatschappij en komt tot de conclusie dat leiderschapsontwikkeling in de burgermaatschappij de vorming van de leider als persoon over het hoofd ziet.

Directe betrokkenheid
Hij benadrukt ook wat Ricks belangrijk vindt namelijk directe betrokkenheid van de top van de organisatie, die een duidelijke visie moet hebben, deze moet uitdragen en ook moet vast stellen wat de mensen om de top ermee doen. Leiderschapsontwikkeling moet concrete verandering in de praktijk van de betrokken leiders laten zien.

Uitgangspunten
Van Wiggen noemt als belangrijke uitgangspunten voor leiderschapsontwikkeling de volgende:

-Confronteer de leider met onverwachte en onvoorspelbare situaties. Haal hem uit zijn comfortzone (zonder dat het op Adventurous Training of Survival hoeft te gaan lijken).

-Benadruk het belang van het team en laat hen de waarde van groepscohesie ervaren.

-Reflecteer op het vertoonde leiderschapsgedrag.

-Maak gebruik van professionele coaches of Observer Trainer Evaluators.

-Maak gebruik van casuïstiek die aansluit op de praktijk waarin de leider actief is.

– Daag de leider uit zijn eigen ontwikkelbehoefte als leider bepalen.

Persoonlijke groei
Dit zijn uitgangspunten die ervoor zorgen dat leidinggevenden voortdurend terugkoppeling op hun gedrag krijgen en zo de kans krijgen te groeien in gedrag wat effectief is.
Ricks laat ons zien dat het beschikken over de juiste middelen niet voldoende is. Dat er inzicht maar ook persoonlijke moed en kunnen luisteren naar anderen nodig zijn om resultaten te bereiken met een organisatie.

Het zijn zaken die de moeite waard zijn om over na te denken in relatie tot je eigen organisatie

Vind je het leuk hierover of over iets anders verder te praten bel dan 06222995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl