Hoe gebruik je alle positieve krachten?

Soms zit een slechte leider een hele organisatie in de weg. De positieve krachten in de organisatie komen niet uit de verf. Goed leiderschap, misschien wel excellent leiderschap, is het mobiliseren van alle krachten die er in een organisatie te vinden zijn.

Blij gezicht
Recent kwam ik even langs bij een organisatie, waar veel, vaak bevlogen professionals werken. Bijna direct nadat ik binnenkwam liep ik als het ware in de armen van één van die professionals waar ik de afgelopen maanden regelmatig mee gesproken heb. Ik keek in een blij gezicht, de zorgelijke trekken die het anders tekenden waren verdwenen. Er kwam direct een positief verhaal. Ze waren blij met de nieuwe leider. Een “echte leider” kreeg ik te horen. Ze waren ook bij de selectie betrokken geweest en hadden hem goed aan de tand gevoeld. Zijn verhaal was goed geweest, authentiek, hij was de hele organisatie door geweest en had naar iedereen geluisterd. Hij haalde ze bij elkaar om bewust samen met zaken bezig te zijn en als er projecten waren sloten ze die ook samen af. Ja natuurlijk, één zwaluw maakt nog geen zomer, maar er was weer hoop.

Heel anders
Dat was heel anders geweest de afgelopen maanden. De stemming was slecht, negatief. Er heerste een angstcultuur. Er werd veel gefluisterd en men maakte zich grote zorgen over de toekomst van de organisatie. Maar de leider, die hiervoor verantwoordelijk werd gehouden was er niet meer en zou ook niet terug komen. Het was een leider geweest, die de wind eronder had en die zorgde dat er van mensen die uit de pas liepen afscheid werd genomen. Veel van de professionals die er werkten waren het volstrekt niet eens met de gevolgde koers. Ze fantaseerden samen over hoe het beter zou kunnen of klaagden samen over hoe slecht het was in de organisatie. Hun ideeën waren prima, maar binnen de top van de organisatie wilde niemand er naar luisteren. En nou had die top deze leider aangesteld en dat voelde als een enorme opluchting.

Overschatten
Ik moet onmiddellijk aan de artikelen van Pfeffer en Sutton denken. Die stellen dat het belang van leiderschap overschat wordt, maar die ook zeggen dat het erg belangrijk is om ervoor te zorgen dat je van slechte leiders afkomt. Dat leek bevestigd te worden in deze organisatie. Wat deze nieuwe leider lijkt te doen is ruimte geven aan al de positieve krachten die in deze organisatie aanwezig zijn. Dit voorbeeld laat zien hoe belangrijk het is dat verschillende krachten in een organisatie elkaar beïnvloeden en dat kan positief en negatief zijn. Eén van die factoren is leiderschap. En als er een leider is die kans ziet ervoor te zorgen dat de krachten, die in de goede richting werken met elkaar kunnen samen werken dan ontstaan er goede dingen.

Architect
Dan ontstaat het beeld van de leider als architect. Het kan trouwens ook zijn dat de leider een architect ruimte geeft en legitimeert in diens inspanningen als architect. En misschien is het wel het mooiste als alle betrokkenen op hun plaats in de organisatie als architect betrokken zijn bij het realiseren van de organisatieresultaten. Dat is in elk geval een stuk effectiever dan de situatie waarbij alle opdrachten, richtlijnen en ideeën van de leider komen en ook van die leider worden verwacht. Toch lijken we dat nog steeds te doen.

Positieve krachten losmaken
We zoeken een leider die antwoord heeft op alle vragen waar de organisatie voor staat of waar de maatschappij voor staat. Je ziet dat heel duidelijk in de berichten waarin Obama de maat genomen wordt, wat heeft hij ervan terecht gebracht. En je ziet het in de dromen die geprojecteerd worden op andere politieke leiders. Je ziet dat beeld ook terug in de beloftes, die door leiders gedaan worden. Die beloften worden gedaan alsof de leider in staat is om met één uitspraak of één druk op de knop iets tot stand te brengen. Dat zijn uiteindelijk niet de leiders die echt iets tot stand brengen. Leiders die iets tot stand brengen zien kans om het leiderschap, het eigenaarschap en de positieve krachten in hun omgeving los te maken en tot ontwikkeling te laten komen. Ze zorgen ervoor niet in de weg te staan en geven kleine duwtjes om daarmee zaken in beweging te krijgen.
Ik hoop dat het proces wat op gang gebracht lijkt in de organisatie die ik hiervoor beschreef de kans krijgt om zo vruchten af te werpen.