Hiërarchie wat doe je ermee?

Coachend leiderschap
Al veel vaker heb ik verwezen naar het boek Managen zonder Hiërarchie. Het eerste boek van collega Willem Verhoeven. Het boek werd uitgebracht in 1991 en vormt de basis voor de verdere ontwikkeling van het gedachtegoed van het Centrum voor Excellent leiderschap een ontwikkeling die leidde tot het concept coachend leiderschap. Een concept waarbij het erom gaat mensen de ruimte bieden om te schitteren, om het beste uit zichzelf te halen. Het gaat daarbij niet alleen om het werk maar ook om de privé situatie van de medewerker. Het is belangrijk om de medewerker ook te helpen in het maken te kiezen voor z’n privéleven en ervoor te zorgen dat de medewerkers niet opbranden als gevolg van hun engagement. Het gaat ook om de ontwikkeling van de medewerker in zijn of haar competenties.

Allergisch
Het begon bij ons dus met het boek managen zonder hiërarchie. 30 jaar geleden was dat vloeken in de kerk. Maar inmiddels kom je links en recht mensen tegen die hiërarchie als organisatieprincipe afwijzen. Karin Manuel, die zich verdiept in millennials zei een jaar geleden nog millennials zijn allergisch voor hiërarchie. Ze willen graag uitgedaagd worden en grenzen opzoeken zonder daarbij door een baas voor de voeten te worden gelopen.
Burn-out
Het vervelende is dat het juist deze millennials zijn die met een burn-out thuis zitten de grootste groep mensen met een burn-out is tussen de 25 en 35 jaar. Psycholoog Thijs Launspach noemt daar een aantal redenen voor. De eerste is dat de millennial zichzelf verantwoordelijk houdt voor de eigen prestaties. Ze zorgen zelf voor torenhoge verwachtingen waar ze vervolgens niet aan kunnen voldoen. Het is één van de dingen die wij kennen uit de psychologie. Mensen stellen hun eigen doelen hoger dan de doelen die ze van een ander opgelegd krijgen. Hiërarchie zorgt daarbij voor een rem, die rem ontbreekt als er geen hiërarchie is of als de hiërarchie er wel is maar voor het blote oog onzichtbaar. Een andere factor die Launspach noemt is het kijken naar anderen om te bepalen hoe succesvol je bent. Berichten op social media maken dat nog eens erger omdat veel mensen hun eigen successen daar groter voorstellen dan ze zijn. Millennials zijn ook opgegroeid met het moto als je maar je best doet kun je alles bereiken en als dat dan niet lukt is de kans op burn-out niet denkbeeldig.

Voordeel
Toen ik aan het begin van mijn loopbaan, met mijn baas sprak over mijn ambities, die veel leken op die van de millennial, zei mijn baas, “rustig aan Dirk, besteedt nu aandacht aan je gezin, dat kan maar één keer. Later als je kinderen de deur uit zijn kun je dag en nacht met je werk bezig zijn”. En, zei hij ook.” Sterke bomen groeien langzaam, snelgroeiers waaien bij de eerste de beste storm om”. Het zijn uitspraken die me altijd bijgebleven zijn en die ik nog wel eens aan iemand doorgeef. Het was een voordeel van hiërarchie. Een baas, die je kon helpen de zaken nog eens af te wegen. Een baas die niet alleen het directe belang van de organisatie centraal stelde maar ook aandacht had voor de toekomst van de medewerker.

Engagement
Millennials houden van zelfsturing en zelfsturing is een belangrijke voorwaarde voor engagement. Maar uit onderzoek van Julia Moeller (universiteit van Leipzig en Yale) waarover  ze met Emma Seppala van Stanford schrijft  blijkt dat hoog engagement in één op de vijf gevallen leidt tot een burn out. Haar onderzoek bevestigt wat Thijs Launspach daarover zegt. Seppala verdiept zich echter ook in de oorzaken van burn-out in situaties van hoog engagement. Hoe kan het dat bij de één hoog engagement niet tot een burn-out leidt en bij de ander wel.

Steun
Volgens Seppala wordt het verschil veroorzaakt door hoe iemand zich gesteund voelt door anderen, door de mate waarin iemand de gelegenheid krijgt om de eigen werkdruk te structureren. Daarvoor is het belangrijk dat er iemand is die daarover in gesprek is met de medewerkers die zo engaged en betrokken is. Het bijzondere is dat daarbij hiërarchie op allerlei manieren betrokken is. In de eerste plaats op de manier die Launspach benoemt namelijk in de zin van het je vergelijken met anderen. Dat heeft rechtstreeks te maken met het beter willen zijn dan anderen, met het vaststellen van een pikorde. Stanford hoogleraren  Deborah Gruenfeld and Larissa Tiedens kwamen dat in hun onderzoek overal tegen.  Leidinggevenden moeten daar aandacht voor hebben zegt Seppala. Ze kunnen medewerkers helpen met het maken van verstandige keuzes. Die medewerkers bewust maken van de competitieve gevoelens die ze verleiden beter te willen zijn dan anderen. Die helpen de dialoog tussen collega’s op gang te brengen. Die  voor verbinding zorg kunnen dragen  in plaats van het aanwakkeren van ongezonde concurrentie.

Met elkaar
Hiërarchie is dan niet het middel om anderen opdrachten te geven en te commanderen. Maar hiërarchie betekent dan er willen zijn voor anderen om anderen in de gelegenheid te stellen keuzes te maken die goed zijn voor de organisatie maar ook voor de persoon zelf. Dat is geen pleidooi tegen zelfsturing. Het laat alleen zien dat zelfsturing pas echt goed mogelijk is als je er met elkaar vorm aan kunt geven. Volgens Seppala en Moeller is het belangrijk als er empathie en vriendschap aanwezig zijn in de organisatie. Is het belangrijk om mensen bewust afstand te laten nemen van hun werk. Is het belangrijk ervoor te zorgen dat er echt tijd genomen wordt voor een lunch of een diner. Is het belangrijk om in een weekend niet te mailen en te bellen. Hiërarchie is belangrijk om daar op te letten en daar aandacht voor te vragen.

En het is mooi om  wellness programma’s op het werk aan te bieden maar om ervoor te zorgen dat mensen betrokken blijven en niet in een burn-out terecht komen, is het vooral belangrijk ervoor te zorgen dat mensen zich niet alleen voelen staan. Is het belangrijk er te zijn voor medewerkers en regelmatig met de medewerkers of de collega’s in gesprek te zijn over het werk en de dingen die er voor hem of haar toe doen.
Hiërarchie is niet het aangewezen middel om dingen geregeld te krijgen. Het is er echter altijd en het is belangrijk je daar bewust van te zijn. Het is ook belangrijk om je ervaring en je inzicht te gebruiken om anderen te steunen in hun ontwikkeling en het maken van de goede keuzes

Verder praten bel 0622995926 of mail diekboersma@excellentleiderschap.nl