Gemeenschap

Het lijkt of in onze wereld tegenstellingen steeds verder worden aangescherpt. Onze koning sprak er in zijn kerstboodschap over.  Leiders maken een karikatuur van andere leiders. Zaken en mensen worden graag tegenover elkaar gezet. Toen ik in de jaren 70 van de vorige eeuw de universiteit bezocht was het conflictmodel bijzonder populair, het harmoniemodel werd als ouderwets overblijfsel van de christelijke politiek naar de prullenmand verwezen. Hoe komen we op een spoor waarbij de gemeenschap weer centraal staat? En welk leiderschap is daarbij nodig?

Het huisje
Het huisje stond aan de rand van het dorp, aan een weggetje wat doodliep in de weilanden. En in het huisje woonde een echtpaar, waarover in het dorp wel eens gesproken werd. Het echtpaar leefde niet als het doorsnee Nederlandse echtpaar in die tijd. Het waren de jaren 70 van de vorige eeuw. De vrouw van het echtpaar had een vriend. Iedereen sprak erover en iedereen had medelijden met de man, die leek te moeten accepteren dat zijn vrouw een vriend had. Hij had het huis zelfs zo verbouwd dat de vrouw een eigen kamer had. Het was een kamer aan de kant van het weggetje. En als dan ’s avonds de vriend kwam, lag de jeugd van het dorp een stukje verderop in de bosjes te kijken, hoe hij door het raam naar binnen klom. Z’n bromfiets liet hij dan op het weggetje staan, daar had niemand last van want auto’s kwamen er zelden.

Een ander huisje
Midden in het dorp, waar in totaal 150 huizen stonden, stond een ander huisje. In dat huisje woonde ook een echtpaar. Het was een echtpaar zoals het hoorde. Hij vertrok ’s morgens naar de stad om te gaan werken en aan het eind van de middag stapte hij weer uit de bus en liep de laatste honderd meter naar z’n voordeur. Zondags gingen ze keurig naar de kerk, in zondagse kleren natuurlijk. Ze gingen naar de strengste kerk in de nabije omgeving. Ze leefden een totaal ander leven dat het echtpaar in het huisje waarmee ik dit verhaal begon. En toch, de beide vrouwen waren nauw op elkaar betrokken. Als de één ziek was, kookte de ander en ook gewoon zochten ze elkaar op.

Gek
Dat vond ik heel gek. Ik was niet in het dorp geboren en getogen en ik had altijd gehoord hoe groot de afstand was tussen serieus kerkelijke mensen en mensen die zoals dat heette “zonder God en gebod” leefden. Die hadden normaal geen goed woord voor of over elkaar. Wat ik hier in dit dorp zag was er volkomen mee in tegenspraak. In dit dorp was het dorp als gemeenschap het allerbelangrijkst. En als je in het dorp woonde, hoorde je erbij. Dan behoorde je tot de gemeenschap. Dat die gemeenschap belangrijk was bleek ook uit de vele verenigingen, die het dorp telde. Er was nog iets opvallends: als er in het winterseizoen, klaverjaswedstrijden waren of als er ijs lag waren er korte baan wedstrijden. Dan waren er vleesprijzen en in het oude kasboek en in de oude notulen van de ijsbaanvereniging las ik dat het langer geleden ook om prijzen in de vorm van turf en kolen ging. De wedstrijden waren er om mensen in de moeilijke winterperiode een steuntje in de rug te geven. De gemeenschap was zo belangrijk voor de mensen in het dorp dat ze als het erop aan kwam hun verschillen even opzij konden zetten.

Tuzla
Het doet mij denken aan het verhaal over de Bosnische stad Tuzla, dat 14 december 2015 in de Correspondent stond. In dat artikel wordt uiteengezet waarom de strijd tussen verschillende groepen in Bosnië die zo hevig was aan Tuzla voorbij ging. En dat terwijl Tuzla in multi-culturen niet onderdoet voor de andere steden in Bosnië. In het artikel wordt benadrukt dat een lange traditie van wijkcomités en de inspanningen van de burgemeester van Tuzla een centrale rol spelen in het  bewaren van de vrede en het leven vanuit de waarde van de “gemeenschap”. De burgemeester is integer, vergevingsgezind, hij neemt verantwoordelijkheid en toont compassie met alle inwoners van de stad. Het is deze combinatie van karaktereigenschappen die ervoor zorgen dat hij zijn rol als burgemeester goed kan spelen.

Liefde
De hoogleraren Otto Scharmer (U labs), Jesse Segers, Gianpiero Petriglieri en voormalig Ford CEO Allan Mullaly hebben het over liefde hebben voor de mensen in je organisatie  als een belangrijke voorwaarde voor het overbruggen van tegenstellingen. Om lief te kunnen hebben moet je mensen kennen. Dat was in een dorp met 150 huizen niet zo moeilijk. Dat is veel moeilijker als mensen gaan wonen bij mensen, die ongeveer hetzelfde zijn als zijzelf. Als ze door het nieuwe werken elkaar niet meer fysiek ontmoeten. Het wordt voor leiderschap dan moeilijker om de tegenstellingen te overbruggen, om helder te maken om welke gemeenschap het gaat. De burgemeester van Tuzla slaagde daarin in een moeilijke periode.
Wat ga jij doen om jouw leiderschap in die richting te ontwikkelen?