Een moreel kompas

Harper Lee, een inmiddels hoog bejaarde Amerikaanse vrouw, schreef twee boeken. Het eerste verscheen in 1960 en werd een soort bijbel voor mensen tegen rassendiscriminatie. Het tweede boek verscheen vorig jaar en zorgde voor veel discussie.

 Boek
In de zomer van 2015 ontdekte ik het boek “To kill a mockingbird”, een boek geschreven door Harper Lee. Het boek verscheen al in 1960, het werd een bestseller en het boek is verfilmd. Het boek gaat over een jong meisje in de Amerikaanse staat Alabama en haar vader, een advocaat. In het boek bekijk je de wereld in die zuidelijke staat door de ogen van dat meisje. Zo zie je haar vader als iemand, die volhardend vasthoudt aan de normen en waarden die voor hem belangrijk zijn. Hij laat zich daarvan niet afbrengen. Ook niet als de hele stad waar ze wonen zich tegen hem keert. Hij beschermt met zijn eigen leven het leven van een jonge gevangene als een menigte die jonge gevangene wil lynchen.

Ruimte
Die vader geeft zijn dochter ook de ruimte als het gaat om haar eigen ontwikkeling. Ze wordt niet in het rolmodel voor meisjes gedwongen. Haar vader vindt het alleen wel heel belangrijk dat ze de mensen om haar heen met respect behandeld, ook als ze een hekel aan die mensen heeft. Uit het boek blijkt dat het meisje enorm tegen haar vader opkijkt. In de Verenigde staten werd het boek gezien als een krachtig pleidooi voor rassengelijkheid. En nu zag ik deze zomer in Jakarta het boek Go set a watchman, het boek wat vorig jaar verscheen. Ik had er al over gelezen.

Consternatie
Er was een hoop gedoe over het verschijnen van dit tweede boek van Harper Lee, zo’n 55 jaar nadat haar eerste en tot nu toe enige boek verscheen. Inmiddels heb ik het boek uit en begrijp ik de consternatie, die al voor het boek gedrukt werd, in de pers naar buitenkwam. Die consternatie wordt veroorzaakt door het feit dat het beeld wat er bij lezers van het eerste boek van de vader was ontstaan in dit boek volledig onderuit lijkt te worden gehaald. Het nieuwe boek, Go set a watchman, is het vervolg op het eerste boek. Opnieuw is het meisje, nu een volwassen jonge vrouw, de hoofdpersoon. Ze woont nu in New York, waar ze zich thuis voelt en haar eigen weg gevonden heeft. En voor een vakantie keert ze terug naar haar geboortestad in het zuiden van de VS om haar vader  te bezoeken en ook de jonge man met wie ze een relatie heeft.

Onafhankelijk
Je herkent in het boek onmiddellijk de onafhankelijke zelfstandige vrouw uit het eerste boek. Ze is wars van conventies, en gaat haar eigen gang hetgeen tot een aaneenschakeling van conflicten met haar tante zorgt. Ze voelt zich daar echter sterk in want haar vader steunt haar in haar zichzelf willen zijn. Maar dan komt de klap. Ze ontdekt dat haar vader en haar vriendje een vergadering van de Ku Klux Klan bezoeken en ze is verbijsterd, woedend ook. Ze begrijpt er niets van. Ze wil haar vader niet meer als vader zien en scheld hem de huid vol. Ze gaat haar koffers pakken om per direct terug te gaan naar New York. Ze wil niets meer met haar geboortestad, haar vader en haar vriend te maken hebben. Als ze op het punt staat te vertrekken raakt ze echter in gesprek met de broer van haar vader, een arts voor wie ze ook veel respect heeft.

Wanneer ben je nodig?
Hij maakt haar duidelijk dat vertrekken een optie is, maar dat haar geboortestad en de mensen, die daar wonen haar nodig hebben. Er zijn gelijkgestemden in de stad en in de omgeving van de stad, meer dan ze denkt en die hebben versterking nodig, mensen die hun mond durven opendoen. Je vrienden hebben je niet nodig als ze gelijk hebben. Ze hebben je nodig als ze ongelijk hebben zegt haar oom. Er is wijsheid nodig en wijsheid begint met bescheidenheid, ook bescheidenheid in het oordelen. Haar oom zegt dat hij in haar die wijsheid ziet en haar vader ziet die ook. Daarmee eindigt het boek. De hoofdpersoon besluit te blijven. Overigens woont de schrijfster Harper Lee nog steeds in de stad waarover ze deze boeken schreef, ze loopt tegen de negentig maar is nog scherp van geest.

Coachend leiderschap
Wat is nou de relatie met coachend leiderschap?
Het boek laat prachtig zien, dat je de ruimte van iemand moet krijgen om te groeien. Zonder ruimte is dat moeilijk. In het boek krijgt de vrouw die ruimte van haar vader. Ze voelt zich door hem niet beoordeeld. Hij spreekt haar wel aan op haar gedrag maar hij schrijft haar niet de wet voor. Hij accepteert ook de confrontatie die zij met hem aangaat, laat al haar oordelen over zich heenkomen en vertelt haar dan dat hij van haar houdt en zelfs dat hij trots op haar is. Een andere heel belangrijke vraag is de vraag wat kan jij doen voor de mensen om je heen. Het boek maakt duidelijk dat het niet alleen gaat om wat de omgeving voor jou kan betekenen, maar dat de omgekeerde vraag minstens zo belangrijk is. Het is een vraag die ook aan jou gesteld wordt. Of je nu leiding geeft of niet.