De overeenkomst tussen een lekke band en een organisatieprobleem

Hal Gregersen, directeur van het Leiderschapscentrum van MIT, zegt dat leidinggevenden niet goed kijken. Ze zien niet wat er echt gebeurt in hun organisatie, dat beperkt hun begrip en zorgt voor onjuiste ingrepen. Goed kijken en goed begrijpen zijn een voorwaarde voor effectief ingrijpen.

Lekke band
Wie heeft er wel eens een fietsband geplakt? Ik vermoed dat veel mensen wel eens voor deze uitdaging stonden toen ze zagen dat de band van hun fiets plat was of als ze voelden dat op een hobbelige weg de velg van hun wiel steeds het wegdek raakte. En daar sta je dan met een lekke band. Ik was al vroeg veroordeeld tot het plakken van de banden van mijn eigen fiets. Mijn vader deed het niet en voor de fietsenmaker kreeg ik geen geld. Dus er zat niets anders op, ik moest het zelf doen. Zo op het eerste gezicht is het plakken van een fietsband niet zo ingewikkeld. Maar het is belangrijk om het zorgvuldig te doen. Als je het niet zorgvuldig doet is de kans groot dat je het probleem verergert. Het begint al met het losmaken van de buitenband. Dat gaat het beste met zogenaamde bandenlichters. Vaak zitten die in zo’n doosje waarin ook het andere materiaal zit nodig om een band te repareren. Zo’n doosje kost vrijwel niets maar als je het niet hebt als je je band moet gaan plakken zit je al gelijk in de problemen, hoe krijg je dan zonder bandenlichters de buitenband van de velg af. Zo’n simpele klus lukt je niet zonder het ook al zeer simpele maar passende gereedschap.

Geen rocket science
Het gaat niet om rocket science. Maar als je bijvoorbeeld in plaats van bandenlichters een schroevendraaier of een oud keukenmes gebruikt loop je een serieus risico dat je de band verder vernield. En als je dan de buitenband los gemaakt hebt moet je op zoek naar het lek, want daar moet je gaan plakken.Het helpt niet als je zomaar ergens iets op plakt. Je moet weten waar het lek zit. Daarvoor is het handig om een klein teiltje of een emmer met water te gebruiken. Als je de band oppompt en je houdt de band onder water, dan zie je aan de belletjes die boven komen waar het lek zit. Zonder teiltje of emmer is het moeilijker. Maar je kunt dan bijvoorbeeld de band langs je oor houden om te luisteren of je ergens lucht naar buiten hoort komen. Of je kunt de band langs je natte lippen laten glijden, je kunt dan voelen waar het lek zit. Want de lucht die naar buiten komt maakt je lippen koud. Als je dan het lek gevonden hebt, is het belangrijk om het rubber om het lek goed schoon te maken, te ontvetten en licht opschuren. Dat geldt ook voor het stukje rubber dat gaat worden aangebracht. Als je kant en klare “pleisters” hebt is het echter wat dat betreft niet nodig. De aangebrachte lijm moet je even laten drogen en dan de pleister erop. Even stevig aandrukken, wat lucht in de band en dan enige tijd laten drogen. En dan de band weer om de velg. Tenslotte de buitenband erom na eerst even gecontroleerd te hebben of er niet ergens een steentje een stukje glas of een stukje ijzer in het rubber zit en dan de band erom. Dat kun je het beste met je handen doen en dat lukt het beste als er net genoeg lucht in de binnenband zit. Als er teveel lucht inzit lukt het niet, als er te weinig lucht in zit is er het risico dat er vouwen of draaiingen in komen, die weer een nieuw lek veroorzaken.

Kijken en begrijpen
En wat ben ik vaak boos geweest op die rotband, op die rotfiets, op de wegbeheerder die nieuw grint gestrooid had. Die boosheid ontstond vooral als na de hele operatie bleek dat de band nog lek was. Als bleek dat ik alles te snel en te grof gedaan had. Als bleek dat er nog een lek in zat als ik met het terugleggen van de buitenband met een schroevendraaier door de binnenband geprikt had.
En hoe doen we dat als er iets niet goed gaat in onze organisaties, als er fouten gemaakt worden of als de klanten wegblijven. Dan grijpen we in zonder goed te kijken wat er aan de hand is. Dan hebben we de oplossing al op de plank. We kijken niet, we onderzoeken niet, en begrijpen doen we al helemaal niet. Hal Gregersen, directeur van het leiderschapscentrum van MIT, stelt dat leidinggevenden in bedrijven niet goed kijken en dus ook niet begrijpen en dus de verkeerde stappen zetten. In een artikel in de Correspondent wijdt Rutger Breman een heel artikel aan dat begrijpen en alle misverstanden die er inmiddels rondom dat begrip zijn ontstaan. Die misverstanden zijn nog een grote belemmering bij het goed kijken, waarnemen en doorgronden van zaken in de samenleving. Vooral als we ze samen willen aanpakken. Eigenlijk raar dat we zorgvuldiger omgaan met het plakken van een fietsband dan met het aanpakken van een maatschappelijk vraagstuk of een probleem in een organisatie.