Antennes ontdekken en ontwikkelen

Een filmpje wat ik tegenkwam op facebook trof me. Je ziet een groepje jongens basketbal spelen. De bal rolt weg en komt terecht  in het voortuintje van een huis. De jongen die achter de bal aanrent en hem pakt ziet als hij zich opricht de jongen die daar woont.En die jongen zit in een rolstoel. Ze kijken elkaar aan en groeten elkaar. Dan loopt de jongen die de bal haalde weer terug naar zijn vrienden. In een volgend beeld zie je de jongen in de rolstoel met een basketbal op schoot zijn huis verlaten. Hij rolt naar het veldje waar de andere jongens aan het basketballen zijn en ineens zie je dat die andere jongens ook allemaal op iets zitten waar wielen onder zitten: driewielers, skatebords, karretjes. En ze gaan zo met elkaar basketballen. De gehandicapte jongen kan meedoen omdat de anderen hun omstandigheden aan die van hem hebben aangepast.

Zonder woorden
Voor mij maakt dit filmpje een aantal dingen duidelijk. Je ziet heel goed dat er gecommuniceerd wordt en dan vooral zonder woorden. Je ziet ook heel goed dat het vooral gaat om wat er tussen mensen gebeurt. Maar wat er nu precies gebeurt zie je niet. Je ziet wel het resultaat ervan. De jongen in de rolstoel wordt niet vervangen door een jongen die wel kan lopen. En ook de andere jongens worden niet vervangen.

Tussen mensen
Dat het in organisaties maar ook in de samenleving gaat om wat er tussen mensen gebeurt wordt heel helder aangegeven door de inmiddels 70-jarige leiderschapsgoeroe Margareth Wheatly. Zij betoogt dat de benadering waarbij van componenten, van  losse en dus ook individuele mensen  wordt uitgegaan, niet passend is. Het is juist belangrijk te kijken naar wat er tussen mensen gebeurt. Een manager of een medewerker vervangen is dus vaak niet de oplossing want zo vervang je slechts een component.

Veel aspecten
Nou is het lastige dat de relatie die je met anderen hebt door veel zaken bepaald wordt en moeilijk waar te nemen is. Mensen hebben op allerlei manieren invloed op elkaar en worden op allerlei manieren door elkaar beïnvloed. Volgens Noam Spencer, hoogleraar psychologie, is frequent in elkaars nabijheid verkeren goed voor de ontwikkeling van een relatie. Ook er goed uitzien is positief als het om relatie gaat. En mensen die over goed ontwikkelde sociale vaardigheden beschikken en die vriendelijk zijn hebben een positief effect in relaties. En het helpt ook als we ergens hetzelfde over denken.

Patronen
Eric Berne laat in zijn werk met betrekking tot transactionele analyse zien hoe mensen elkaar in een relatie gevangen kunnen houden, in vaste patronen terecht komen.  In ieder mens kom je drie posities tegen. De ouder, dat is de moraliserende bovenpositie. Het kind, de positie die geen verantwoordelijkheid kent. En de volwassen positie. Als je wordt aangesproken vanuit de volwassen positie wordt je uitgenodigd zelf ook in de volwassen positie te gaan zitten. Dat is de meest effectieve relatie. De ouderpositie nodigt de ander uit de kindpositie in te nemen en in de kindpositie nodig je de ander uit in de ouderpositie te gaan zitten. Dat zijn processen die meestal plaats vinden zonder dat je je er bewust van bent.

Betrekking
Ook een andere onderzoeker, Paul Watzlawick, laat zien hoe in communicatie tussen mensen de relatie of de betrekking zoals hij die noemt een belangrijke rol speelt. Volgens Watzlawick is de betrekking het belangrijkste in communicatie. De betrekking bepaalt de inhoud. En de inhoud dient vaak om de betrekking te bepalen. Ook al wordt er inhoud gecommuniceerd, dan gaat het niet om die inhoud maar om de betrekking. Het is voor iemand die leiding geeft erg belangrijk deze zaken te kunnen waarnemen en te beschikken over de competenties om er ook mee om te gaan.

Antennes
De jongetjes in het filmpje laten zien dat zij over die competenties beschikken. Het is in leiderschap belangrijk die antennes te ontwikkelen, er oog voor te hebben en iets te doen met wat die antennes waarnemen. Wheatly heeft vanuit haar zorgen over wat er gebeurt in deze complexe wereld de training Warriors for the Human Spirit ontwikkeld. Mensen kunnen in die training hun antennes ontwikkelen en de competenties er iets goed mee te doen. En het is de reden dat wij in onze training Excellent Leiderschap starten met het blok leidinggeven aan jezelf, alvorens met effectief zijn in relaties aan de slag te gaan. Hoe ontdek en ontwikkel jij jouw antennes?