Als je vriend in de sloot springt?

Japie
Het was 1965 toe met name de jeugd in Nederland voor het eerst kon kennismaken met de uitspraak, die al snel gevleugeld werd ‘Ik ga bij Japie wonen’. Het was een uitspraak van een klein schattig jongetje, die op het punt staat het huis te verlaten. Hij sleept een grote koffer achter zich aan, die openvalt voor hij de drempel naar buiten overstapt. Je ziet dat hij al zijn spullen in de koffer heeft gestopt. Zijn gealarmeerde vader krijgt vervolgens te horen dat hij vertrekt omdat het brood bij Japie veel lekkerder en naar later blijkt, althans volgens deze commercial , ook veel voedzamer is. Je groeit er beter van.

ING
Een groot deel van de leden van de Raad van Commissarissen van de ING heeft ergens tussen de 10 jaar en 20 jaar oud deze commercial  zeer vaak gezien of gehoord en is het kennelijk een normale redenering gaan vinden. Als ze het bij Japie doen dan moeten wij het ook doen en anders ga ik naar Japie toe. Overigens denk ik dat zij net als ik ook regelmatig van hun ouders hoorden: ‘als je vriendje in de sloot springt doe jij het dan ook?’

Emoties
Of de commercial van Japie echt en rol gespeeld heeft in het denken van de Commissarissen van de ING bank weet ik natuurlijk niet. Ik weet wel dat we ons makkelijk en vaak zonder dat we het in de gaten hebben laten beïnvloeden door onze emoties, die hun oorsprong hebben in onze jeugd. In de normen en waarden waarmee we groot gebracht werden en onze ervaringen uit die tijd. Jonathan Haidt laat dat mooi zijn met zijn metafoor van de olifant en de berijder van die olifant. Het is de olifant die ons stuurt. De berijder heeft maar een beperkte invloed.

Naapen
Dat wordt ook dramatisch zichtbaar in het boek ‘Business Exposed ‘van Freek Vermeulen. In dat boek laat hij zien hoe graag ook mensen aan de top zich laten beïnvloeden door de besluiten die genomen worden door het topmanagement van andere bedrijven. Ze maken keuzes en ze doen dingen omdat anderen ze doen. Japie doet het dus doen wij het ook zo lijkt de olifant te denken. Het hangt af van waar de olifant zich toe aangetrokken voelt, tot welke groep hij zich voelt behoren, wat bepaald waar de olifant oplet. De berijder gaat daar automatisch in mee en wordt ook die kant opgetrokken schrijft Haidt. Keuzes worden daardoor vaak niet op rationele maar op emotionele gronden gemaakt. De ratio zorgt voor de verklaring achteraf.

Belonen
In het boek Het nieuwe belonen van Kilian w. Wawoe dat belonen helemaal niet zo’n grote invloed op de prestatie van mensen heeft dan wij vaak denken. Daarmee bevestigt hij inzichten vaan Haidt maar ook van Matthew D. Liebermann die beiden laten zien dat onze verbondenheid met anderen vaak een veel belangrijker motivatiefactor is dan we denken. In dat opzicht zijn de meeste beloningssystemen op de verkeerde uitgangspunten gebaseerd. Niet de prestatie is belangrijk maar de mensen met wie we ons vergelijken en die belangrijk voor ons zijn spelen een veel belangrijker rol.

Schoolleiders
Salaris verschillen komen we ook tegen in een eerder door mij genoemd onderzoek naar schoolleiders in het Verenigd Koninkrijk. Daar blijkt uit onderzoek over een langere periode dat de veelverdieners de slechtste prestaties leveren zowel financieel als wat betreft leeropbrengsten. De slechts betaalde, de mensen die zich echte aandacht hebben voor mensen en de relaties in hun organisatie behalen op die twee terreinen de beste resultaten. Het gekke is dat raden van toezicht en overheden echter meer vertrouwen hebben in de hoogbetaalde schoolleiders ondanks hun mindere prestaties. Het lijkt erop dat ook hier de olifant meer invloed heeft op de gemaakte keuzes dan de berijder van de olifant. Het is bijzonder om te lezen dat de olifant in het geval van de beloning van de ING CEO pas getemd werd toen er protesten kwamen uit de samenleving en de politiek. En het is de vraag of de moedige toespraak van de Nederlandse Europarlementariër mevrouw In ’t  Veld  voldoende is om de olifanten in de Europese commissie terug in hun hok te krijgen.

Leren samenwerken
Volgens Haidt is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de olifant en de berijder elkaar goed kennen en al vroeg goed leren om met elkaar samen te werken. Voor leiderschapsontwikkeling betekent dat dat mensen diep inzicht moeten hebben in de eigen overtuigingen, in de eigen emoties en in de waarden die echt belangrijk voor hen zijn. Het is van essentieel belang daar mee te leren werken. Het weten is niet genoeg, je moet er veel mee oefenen. In onze training excellent leiderschap staat dat centraal.  In de New York Times van 9 maart dit jaar stond een artikel over een CEO, die daar van z’n vroegste jeugd af mee geoefend had en die door die oefening  en zijn sterke bewustzijn van zijn eigen waarden na de gebeurtenissen in Charlotttesville de beslissing kon nemen  de adviesgroep van president Trump de rug toe te keren. Hij was de eerste CEO die deze stap zette, durfde zetten.  Het gaat om Ken Frazier de CEO van Merck de farmaciegigant. Hij noemt de opvoeding die hij van zijn ouders kreeg als  erg belangrijk voor wie hij nou is.

Kompas
Professor Bill George heeft het erover dat je je ware Noorden moet kennen dat is als het ware je Kompas. Je zorgt er als berijder voor dat de olifant dat Kompas in de gaten houdt. Onderzoeker Fred Kiel heeft het over het belang van karakter dan gaat het over zaken als zelfbeheersing, matigheid, integriteit, bescheidenheid. Het zijn die zaken die je helpen de een effectieve relatie met je olifant te ontwikkelen. Dan eet je gewoon bruine boterhammen thuis in plaats van het witte  voor kinderen veel lekkerder King Corn brood. In de commercial uit 1965 gaat de vader mee naar Japie, hij heeft ook liever King Corn. Het is fijn dat de commissarissen van ING op hun schreden zijn teruggekeerd. Het is te hopen dat de acties van In t Veld c.s. ervoor zorgen dat de heer Juncker niet te lang bij Japie blijft

Verder praten bel 0622995926 of mail diekboersma@excellentleiderschap.nl